فناوری های جدید ارتباطی با ظهور اینترنت، شیوهء زندگی انسان را از اساس تغییر دادند. نامه نگاری، تمبر، پست و آدرس پستی، تا حد زیادی جای خود را به مکاتبات الکترونیکی و علامت @ داد و حتی رسم الخط و شیوهء نوشتار ما نیز تحت تاثیر آن قرار گرفت. رافائل آنتوون Raphael Enthoven فیلسوف فرانسوی در سال ۲۰۱۴ در مقاله ای از رسم استفاده از شکلک ها در SMS ها ، ایمیل ها و چت های روزانه ما به عنوان ابزاری برای بیان ناگفته ها نام برده بود. از دید او این شکلک ها که در فرم های ابتدایی آن تنها با ترکیب دو نقطه و ویرگول و پرانتز ساخته می شدند و حتی برای فهمیده شدن باید ۹۰ درجه دوران کنند (مثلا شکلک 🙁 یا 😉 یا 😐) بیانگر احساسات و عواطف و هیجان و حیرت و اندوه و گوینده آن عبارت اند.
از دید این فیلسوف؛ به کار گیری این شکلک ها در ساختار زبان به دلیل پوچی آنهاست و در برگیرنده هیچ محتوای منطقی نیست. هیچ استدلالی را صورتبندی نمی کند و به نوعی صرفا تاکیدی تکراری بر حس و حال بیان جمله پیش از خود هستند. مثلا شکلک d: در انتهای جمله ای شیطنت آمیز یا طعنه آلود در پیامک، به خودی خود هیچ محتوای جدیدی به جمله اضافه نمی کند. اگرچه که گاهی ارتباط ما اساسا با ارسال شکلک ها صورت می گیرد و حتی ممکن است در یک دیالوگ چت آنلاین، در جریان چند سوال و جواب هیچ جمله ای با زبان نوشتار معمولی رد و بدل نشود. این شکلک ها به نوعی صرفه جویی در کلام هم هستند ، اگرچه که ادبیات پیامکی در سراسر جهان ادبیات خاص و خلاصه شده ای است. tnx به جای Thanks برای تشکر در انگلیسی و یا Mer30 به جای مرسی (در فرم رایج فینگلیش یا به بیان درست تر: پینگلیش) نشان دهنده نوعی تمایل عمومی به کوتاه نویسی و اختصار است.
اموجی مشهور شکلکی خندان با اشک شوق در سال ۲۰۱۵ از سوی لغتنامه آکسفورد به عنوان واژه برگزیده ساز انتخاب شد. واژه ای که نه می توان آن را تلفظ کرد؛ نه با حروف و رسم الخط زبان های رایج دنیا نوشته شده است و نه به خودی خود معنای مستقیم و مشخصی را به مخاطب القا می کند.
آیا زبان اموجی ها و شکلک ها روزی زبان های کنونی را منسوخ خواهند کرد؟ به سختی می توان قضاوت دقیقی کرد و از تحول زبان در قرن های آینده سخن گفت. فرد بننسون Fred Benenson با ترجمه کتابی از هرمان ملویل Herman Melville به زبان شکلکی (این کتاب با عنوان EMOJI DICK را می توانید در اینجا ببینید) نمونه ای از کتاب به زبان اموجی را معرفی می کرد. البته انتقال مفاهیم با ابزاری غیرزبانی به طور کلی پدیده تازه و نوظهوری هم نبوده است.
معانی و انتقال مفهوم که هر روز با دیدن تابلوهای راهنمایی و رانندگی بین انسان ها رد و بدل می شود هم به نوعی صورتبندی مفاهیم یا دستورالعمل ها به شکلی غیر از فونت ها و الفبا و قالب زبانی است. حتی گاهی این انتقال در قالب صدا (مانند آژیر آمبولانس و به معنی آن که: از سر راه کنار بروید) یا در قالب رنگ (مثلا نور قرمز یا سبز چراغ راهنمایی که به جای دستورالعمل های زبانی به کار گرفته می شود) صورت می گیرد. اینکه آیندگان از نوشتار الفبایی ما چه می فهمند و یا سیطره شکلک ها و اموجی ها تا چه زمانی ادامه پیدا خواهد کرد مشخص نیست 🙂 شاید همین یادداشت؛ هزاران سال بعد (مشروط به آنکه تا آن زمان باقی بماند 😐) برای هیچ فارسی زبانی قابل فهم نباشد 😉 و تنها همین شکلک هایی که لابلای این چند جمله انتهایی متن نوشته شده بتواند پیامی را منتقل کند.
در کتاب ارگونومی، انتشارات نشر دانشگاهی، به قلم ساندرز و مک کورمیک ، ترجمهی آقای افضلی در ارتباط با مطلب بالا بیشتر بخوانید.
