حرکات طبیعی یکی از مهمترین بخشها در انجام کار با راندمان بالا تلقی می‌گردد. لذا باید محیط کار را به گونه‌ای طراحی نمود تا با ابعاد بدن کارگر کاملاً تطبیق داشته باشد. در چنین وضعیتی نیاز به دانستن این ابعاد جهت طراحی محیط های کاری اهمیت بسزایی دارد. پاسخگوی این نیاز مهم، آنتروپومتری می باشد.

آنتروپومتری Anthropometry کلمه یونانی است که از دو واژه Anthropo به معنی انسان (گونه انسان) و metry به معنی سنجش، تشکیل شده است.

طراحی از دیدگاه آنتروپومتری شامل انطباق و هماهنگی و ابعاد و اندازه های بدن با ابعاد و اندازه های محل کار یا ابزار وسیله مورد استفاده است. آنتروپومتری در واقع بخشی از دانش ارگونومی و شاخه ای از فیزیکال آنتروپومتری است که موضوع آن سنجش و اندازه گیری ابعاد و اندازه های ظاهری قسمت های مختلف بدن انسان است.

به طور کلی اندازه گیری ابعاد بدن در دو وضعیت صورت می گیرد:

۱- وضعیت ساکن (ثابت) (Static anthropometry)

۲- وضعیت متحرک  (Dynamic Anthropometry)

وضعیت ثابت: در وضعیت ثابت اندازه گیری بدن در حالتی صورت می گیرد که بدن هیچ حرکتی نداشته باشد. این اندازه گیری را اصطلاحاً آنتروپومتری استاتیک می گویند.

وضعیت متحرک: در وضعیت متحرک اندازه گیری ابعاد بدن در حالتی که بدن در حال حرکت می باشد، صورت خواهد گرفت. این اندازه گیری نیز آنتروپومتری دینامیک گفته می شود.

آنتروپومتری شامل اندازه گیری اندازه های مختلفی از طول بدن، وزن و حجم اندام ها، فضای حرکتی و زوایای حرکتی هر یک از این اندازه ها بوده و در نهایت تهیه آمار و اطلاعات منتج از آن در تعیین شکل و اندازه ابزار و وسایلی است که در محیط کار مورد استفاده این افراد قرار می گیرد.

در بعضی شرایط فضای کار و تجهیزات منحصراً مختص یک استفاده کننده معین طراحی می شود مانند سفارش لباس به خیاط، مدل های لباس زنانه و صندلی اتومبیل های مسابقه که مواردی از این دست هستند.

اگر به محصولات و کالاهایی که در محیط زندگی وجود دارد خوب بنگرید، متوجه خواهید شد که بیشتر این محصولات در واقع برای کمک به انسان و راحت تر و سریع تر انجام دادن وظایف روزانه شان پدید آمده اند.

از آن جایی که در بیشتر این موارد، این انسان است که از این وسایل و ابزارها استفاده می کند بنابراین طراحان و مهندسین باید برای اطمینان یافتن از راحتی، ایمنی، کارایی و سلامت استفاده از این کالاها حتماً توانایی ها و محدودیت های فیزیکی و بدنی انسان را در طراحی و ساخت وسایل در نظر بگیرند.

زمینه های کاربرد آنتروپومتری

بطور کلی آنتروپومتری در دو زمینه کاربرد دارد:

۱- برای تطبیق و تناسب ماشین با انسان در جهت راحتی و افزایش راندمان کاربر

۲- جهت استاندارد سازی وسایل و تجهیزات مورد استفاده برای یک فرد یا کل جامعه

در این زمینه علاوه بر ابعاد بدن، نوع وسایل مورد استفاده، جنس و وضعیت بدن یا پوسچر Posture  و… مورد استفاده قرار می گیرد که البته مهمترین آنها سن‌، جنس و تفاوتهای نژادی می باشد.

برای استاندارد سازی نحوه تعیین هر یک از اندازه ها باید برای نوع اندازه گیری نیز، یک تعریف مشخصی وجود داشته باشد که ذیلاً تعاریف اصلی در اندازه گیری ابعاد بدن مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ابعاد آنتروپومتری

۱- ارتفاع (Height): فاصله عمودی یک قسمت از عضو بدن در وضعیت نشسته یا ایستاده تا زمین یا یک سطح افقی می باشد. مثلاً ارتفاع آرنج یا زانو تا زمین در حالت نشسته

۲- پهنا (Breadth): فاصله های بین دو نقطه در عرض بدن را گویند. مثلاً پهنای شانه یا باسن

۳- عمق (Depth): تعیین قطرهای افقی بدن در جهت عمود به محور طولی بدن مثال عمق شکم یا عمق قفسه سینه.

۴- طول یا درازا (Length): اندازه های بدست آمده در محور امتداد بدن بدست می آیند مانند طول دست.

۵- حدود دسترسی (Reaches): اندازه های بدست آمده در امتداد محور دست را گویند مانند فاصله پیش مشت جهت گرفتن اشیاء یا حد دسترسی نوک انگشت نشانه دست برای فشار دادن یک کلید.

۶- محیط ها (Circumferences): برای مثال اندازه گیری محیط یا دور کمر که فاصله بدست آمده یک نقطه به نقطه دیگر یا همان نقطه بر روی صفحه ای است که بدن را قطع می کند. این صفحه می تواند عمودی، افقی و یا با زاویه معینی باشد.

۷- انحناها (Curvatures): فاصله های اندازه گیری شده روی یک سطح منحنی روی بدن مثل انحنای چانه

۸- برجستگی ها (Prominences): فواصل مربوط به بر آمدگی یک نقطه از بدن نسبت به نقطه دیگر مثل برآمدگی گوش یا برآمدگی بینی

۹- فواصل (Distances): برای مثال اندازه گیری فاصله نوک انگشتان دو دست در حالتی که کاملاً باز است

بخش دانلود:

• نوع فایل: PPT
• حجم فایل: ۳.۹۲ مگابایت
• تعداد اسلاید: ۵۰ صفحه