در جهانی در حال تکامل که در آن فناوری و نوآوری به طور مداوم نحوه کار و زندگی ما را تغییر می دهد، درک نحوه تعامل انسان با محیط اطراف خود اهمیت فزاینده ای پیدا می کند. این تعامل در قلب ارگونومی قرار دارد. اما ارگونومی دقیقا چیست؟ چگونه می تواند زندگی ما را بهبود بخشد و انواع مختلف آن چیست؟ از صندلی که روی آن نشسته‌اید تا صفحه‌ نمایشی که از روی آن می‌خوانید، ارگونومی برای اطمینان از اینکه تجربه‌های شما تا حد امکان یکپارچه و راحت هستند، بسیار مهم است.

در این وبلاگ، ما به دنیای شگفت انگیز ارگونومی می پردازیم، انواع مختلف آن را کشف می کنیم و نمونه های واقعی را روشن می کنیم که در آن ارگونومی پیروز می شود و زندگی روزمره ما را نه تنها قابل تحمل، بلکه لذت بخش و کارآمد می کند. چه طراح، صاحب کسب و کار، کارمند باشید یا به دنبال بهبود محیط زندگی و کار خود باشید، درک ارگونومی برای زندگی سالم تر و پربازده تر ضروری است. بنابراین، با شروع این سفر از طریق علم طراحی برای انسان، کمربندهای ایمنی خود را ببندید.

ارگونومی چیست؟

ارگونومی یک رشته علمی است که محیط های کاری، محصولات و سیستم ها را طراحی و ترتیب می دهد تا اطمینان حاصل شود که متناسب و سازگار با افرادی هستند که از آنها استفاده می کنند. ارگونومی اغلب به جای “عوامل انسانی” به ویژه در آمریکای شمالی استفاده می شود. هدف اصلی ارگونومی ایجاد محیط‌های راحت‌تر، کارآمدتر و ایمن‌تر با در نظر گرفتن نیازها و محدودیت‌های جسمی و روانی انسان است.

در اینجا جزئیاتی از جنبه های کلیدی ارگونومی آورده شده است:

درک نیازها و محدودیت‌های انسان: ارگونومی مبتنی بر درک توانایی‌ها و محدودیت‌های انسان از جمله اندازه بدن، قدرت، توانایی‌های شناختی، ادراک حسی (مانند بینایی و شنوایی) و عوامل روان‌شناختی مانند نگرش‌ها و رفتارها است.

طراحی محل کار: ارگونومی نقش مهمی در طراحی محل کار دارد. این کمک می کند تا عناصری مانند میز، صندلی، مانیتور، صفحه کلید و نور را متناسب با نیازهای کاربر چیدمان و سفارشی کنید. هدف آن افزایش بهره وری در عین به حداقل رساندن ناراحتی و خطر صدمات است.

سلامت جسمانی: ارگونومی با تاکید بر وضعیت مناسب، مبلمان قابل تنظیم و تشویق به حرکت، به مبارزه با مسائل فیزیکی مانند صدمات مکرر، کمردرد و فشار چشم که در محیط‌های کار کم تحرک رایج است، می‌پردازد.

رویکرد میان رشته‌ای: ارگونومی داده‌ها و تکنیک‌هایی را از حوزه‌های علمی مختلف، مانند آنتروپومتری (اندازه‌ها و شکل‌های بدن)، بیومکانیک (عضلات و حرکت)، فیزیک محیطی (صدا، نور، دما)، روان‌شناسی کاربردی (مهارت، یادگیری، خطاها) و روانشناسی اجتماعی (دینامیک گروهی، ارتباطات) ترکیب می‌کند.

انطباق با تغییرات تکنولوژیکی: با تکامل فناوری، ارگونومی باید برای اطمینان از اینکه ابزارها و تجهیزات جدید نیازهای فیزیکی و شناختی کاربران را برآورده می کنند، سازگار شود.

کاربرد فراتر از محل کار: در حالی که ارگونومی اغلب با محل کار مرتبط است، اما ارگونومی در طراحی محصولات روزمره، وسایل نقلیه، حمل و نقل عمومی و فضاهای زندگی نیز به کار می رود، به ویژه با توجه به نیازهای متنوع و متغیر جمعیت رو به رشد و پیری.

اهمیت در ایمنی و اقتصاد: اجرای راه حل های ارگونومیک برای رفاه افراد و از منظر اقتصادی ضروری است. صدمات و بیماری های ناشی از کار ناشی از طراحی های ارگونومیک ضعیف می تواند هزینه های اقتصادی قابل توجهی داشته باشد.

به‌طور خلاصه، ارگونومی علم طراحی و چیدمان محیط‌ها، محصولات و سیستم‌ها به تناسب افرادی است که از آن‌ها استفاده می‌کنند، با هدف افزایش رفاه و عملکرد انسان.

چرا ارگونومی مهم است؟

ارگونومی به دلایل زیادی مهم است که شامل رفاه افراد، کارایی و ملاحظات اقتصادی می شود:

سلامت و ایمنی: طراحی ارگونومیک مناسب برای جلوگیری از آسیب‌های فشاری مکرر و اختلالات اسکلتی عضلانی، که می‌تواند در طول زمان ایجاد شود و منجر به ناتوانی طولانی‌مدت شود، حیاتی است.

راحتی: فضاهای کاری و محصولات با طراحی ارگونومیک راحت تر هستند زیرا نیازهای فیزیکی و حرکات کاربران را برآورده می کنند. و فشار و ناراحتی را به حداقل می رساند.

بهره وری و کارایی: کارکنان می توانند با طراحی فضای کاری که راحتی را فراهم می کند و امکان حرکات طبیعی را فراهم می کند، کارآمدتر کار کنند. یک فضای کاری بهینه شده ارگونومیک اغلب منجر به افزایش بهره وری می شود.

کیفیت کار: یک کارگر راحت احتمالاً کار با کیفیت بالاتری تولید می کند. هنگامی که فشار فیزیکی به حداقل می رسد، کارگران می توانند بهتر تمرکز کنند و خطاهای کمتری مرتکب شوند.

تعامل و روحیه کارکنان: کارمندانی که در یک محیط بهینه ارگونومیک کار می کنند، احتمالاً بیشتر درگیر هستند و رضایت شغلی بالاتری دارند. این می تواند منجر به کاهش نرخ گردش مالی شود.

مزایای اقتصادی: سرمایه‌گذاری در مبلمان و تجهیزات ارگونومیک می‌تواند با کاهش تعداد صدمات ناشی از کار و هزینه‌های مرتبط، مانند هزینه‌های پزشکی و کاهش بهره‌وری، در درازمدت هزینه‌ها را کاهش دهد.

فراگیری و تنوع: ارگونومی برای پذیرش نیروی کار متنوع، از جمله افراد با اندازه ها، سنین و توانایی های فیزیکی متفاوت ضروری است. این امر به ویژه با بالا رفتن سن نیروی کار یا برای افراد دارای معلولیت مهم است.

سازگاری با تغییر: با پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تغییرات در شیوه‌های کاری، ارگونومی تضمین می‌کند که فضاهای کاری بر این اساس تکامل می‌یابند و از ادغام فناوری‌های جدید به شیوه‌ای انسان محور پشتیبانی می‌کنند.

رعایت قوانین و مقررات: در بسیاری از کشورها، الزامات قانونی مربوط به ارگونومی در محیط کار وجود دارد. رعایت این استانداردها به سازمان ها کمک می کند تا از مجازات های قانونی اجتناب کنند و شهرت خود را حفظ کنند.

درخواست مشتری: ارگونومی فقط در محل کار مهم نیست. محصولات طراحی شده با اصول ارگونومیک بیشتر مورد توجه مصرف کنندگان قرار می گیرند زیرا استفاده از آنها راحت تر و راحت تر است.

به طور خلاصه، ارگونومی در بهینه‌سازی تعامل بین افراد و محیط‌هایشان بسیار مهم است که منجر به مزایای سلامتی، افزایش بهره‌وری، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و بهبود کلی کیفیت زندگی و کار می‌شود.

ارگونومی چگونه کار می کند؟

ارگونومی از اصول و داده های علمی برای طراحی و بهینه سازی تعامل بین افراد و محیط هایشان استفاده می کند. در اینجا نحوه عملکرد ارگونومی به طور کلی در مراحل و جنبه های مختلف آمده است:

ارزیابی و تجزیه و تحلیل: اولین قدم در طراحی ارگونومیک، ارزیابی محیط، ابزار، وظایف و کاربران موجود است. این شامل تجزیه و تحلیل وضعیت های فیزیکی، حرکات تکراری، عوامل محیطی مانند نور و سر و صدا، و نیازهای شناختی وظایف است.

جمع آوری داده ها: داده های مربوط به توانایی ها و محدودیت های انسانی از منابع مختلف جمع آوری می شود. این شامل داده های آنتروپومتریک (به عنوان مثال، ابعاد بدن)، داده های بیومکانیکی (به عنوان مثال، قدرت)، داده های روانشناختی (به عنوان مثال، توجه، تصمیم گیری) و عوامل اجتماعی است.

طراحی کاربر محور: ارگونومی بر طراحی از دیدگاه کاربر نهایی تاکید دارد. این به معنای در نظر گرفتن ویژگی های فیزیکی و روانی، ترجیحات و نیازهای کاربر هنگام طراحی یک محصول یا محیط است.

کاربرد دانش میان رشته ای: ارگونومی یک علم بین رشته ای است. از دانش و روش های فیزیولوژی، حرکت شناسی، روانشناسی و مهندسی برای اطلاع رسانی تصمیمات طراحی استفاده می کند.

نمونه‌سازی و آزمایش: محصولات یا محیط‌هایی که با طراحی ارگونومیک طراحی شده‌اند، معمولاً چندین بار تکرار نمونه‌سازی و آزمایش می‌شوند. در این مرحله، ماکت‌ها یا نمونه‌های اولیه با کاربران واقعی آزمایش می‌شوند و بازخوردهایی در مورد قابلیت استفاده، راحتی و کارایی جمع‌آوری می‌شود.

پیاده سازی: زمانی که یک طراحی ارگونومیک نهایی شد، اجرا می شود. این ممکن است شامل پیکربندی مجدد ایستگاه های کاری، ارائه صندلی های ارگونومیک یا تغییر فرآیندهای کاری در یک محیط کار باشد. در طراحی محصول، این به معنای تولید محصول بر اساس مشخصات ارگونومیک است.

آموزش: در یک محل کار، تهیه ابزار و محیط های ارگونومیک کافی نیست. کارگران همچنین باید در مورد وضعیت‌ها، حرکات و روش‌های مناسب استفاده از تجهیزات برای به حداکثر رساندن مزایا آموزش ببینند.

نظارت و بهبود مستمر: ارگونومی یک فرآیند مداوم است. پس از اعمال تغییرات، نظارت بر اثربخشی آنها ضروری است. این می تواند شامل ارزیابی های منظم، بازخورد کارکنان و تنظیمات بیشتر باشد.

سازگاری با تغییر: از آنجایی که وظایف، فناوری‌ها و افراد در طول زمان تغییر می‌کنند، ارگونومی تضمین می‌کند که طرح‌ها و محیط‌ها به‌طور مداوم به روز می‌شوند و با این تغییرات سازگار می‌شوند و تعامل بهینه را حفظ می‌کنند و خطر صدمات را کاهش می‌دهند.

سفارشی سازی و انعطاف پذیری: یکی از جنبه های کلیدی ارگونومی سفارشی سازی است. با درک این موضوع که هر فردی ممکن است نیازهای متفاوتی داشته باشد، محصولات و محیط‌های طراحی شده ارگونومیک اغلب دارای ویژگی‌هایی هستند که امکان تنظیمات و سفارشی‌سازی را فراهم می‌کنند.

در اصل، ارگونومی به طور سیستماتیک تعاملات بین افراد و عناصر سیستم را بررسی و طراحی می کند تا رفاه انسان و عملکرد کلی را بهینه کند.

انواع ارگونومی

انواع یا شاخه های مختلفی از ارگونومی وجود دارد که هر کدام بر جنبه های خاصی از تعامل انسان با محیط های مختلف تمرکز دارند. در اینجا چند نوع ارگونومی برجسته آورده شده است:

1. ارگونومی فیزیکی

ارگونومی فیزیکی به تعامل فیزیکی بین انسان و محیط اطرافش می پردازد. بر روی آناتومی انسان تمرکز دارد و از ویژگی‌های آنتروپومتریک، فیزیولوژیکی و بیومکانیکی برای طراحی محصولات و محیط‌هایی که با قابلیت‌های فیزیکی انسان همگام هستند، استفاده می‌کند. این می‌تواند شامل طراحی صندلی‌هایی باشد که وضعیت خوبی را ایجاد می‌کنند، اطمینان از دسترسی آسان مواد کار برای کاهش فشار و ایجاد ابزارهایی که به نیروی کمتری نیاز دارند. بر حفظ انحنای طبیعی کمر، اطمینان از هم ترازی مناسب گردن و ستون فقرات و ارتقای موقعیت هایی که خطر ابتلا به اختلالات اسکلتی- عضلانی را کاهش می دهد، تأکید دارد.

2. ارگونومی برای نیازهای خاص

این زیرمجموعه از ارگونومی فیزیکی بر الزامات طراحی برای افراد با نیازهای خاص، مانند کودکان یا افراد دارای معلولیت تمرکز دارد. هدف آن ایجاد محیط هایی است که این افراد بتوانند به طور مستقل و موثر عمل کنند. به عنوان مثال، شامل طراحی فضاهای قابل دسترس برای ویلچر، ایجاد محیط های آموزشی که نیازهای فیزیکی کودکان را برآورده می کند، یا ساخت محصولات قابل استفاده برای افراد دارای تحرک محدود است.

3. ارگونومی شناختی

ارگونومی شناختی بر فرآیندهای ذهنی درگیر در تعامل، مانند ادراک، حافظه، استدلال و پاسخ حرکتی تمرکز دارد. به بهینه سازی سیستم ها و محیط ها برای کاهش بار شناختی و تسهیل فرآیندهای ذهنی می پردازد. به عنوان مثال، ممکن است شامل طراحی یک رابط کاربری بصری باشد که تلاش شناختی مورد نیاز برای تکمیل یک کار را کاهش می دهد یا ایجاد محیط هایی که استرس را کاهش می دهد و تمرکز را افزایش می دهد.

4. ارگونومی سازمانی

ارگونومی سازمانی شامل بهینه‌سازی سیستم‌های فنی اجتماعی، از جمله ساختارها، سیاست‌ها و فرآیندهای سازمانی آن‌ها است. این بر روی چگونگی تأثیر سازمان محل کار بر رفتار انسان تمرکز دارد و می تواند منجر به بهبود سلامت و رفاه، بهره وری و کیفیت شود. به عنوان مثال، این ممکن است شامل طراحی شیفت هایی باشد که خواب و عملکرد را بهینه می کند یا ساختارهای کار گروهی ایجاد می کند که همکاری و روحیه را به حداکثر می رساند.

5. ارگونومی محیطی

این شاخه از ارگونومی به بررسی تعاملات انسان با محیط فیزیکی از نظر شرایط آب و هوایی، دما، فشار، روشنایی و صدا می پردازد. هدف آن درک چگونگی تأثیر این عوامل بر عملکرد و رفاه انسان است و از این درک برای طراحی محیط هایی استفاده می کند که آنها را بهینه می کند. برای مثال، ممکن است شامل انتخاب شرایط نوری باشد که فشار چشم را به حداقل می‌رساند یا اطمینان حاصل شود که محل کار دارای تهویه مناسب و دمای محیط است.

6. ارگونومی اصلاحی

ارگونومی اصلاحی شامل ارزیابی محیط ها و شیوه های موجود برای شناسایی مناطقی است که ارگونومی را می توان بهبود بخشید. این اغلب یک رویکرد واکنشی است که در آن مسائل پس از شناسایی، تصحیح می شوند. به عنوان مثال، اگر کارگران ناراحتی یا صدمات را تجربه می کنند، ارگونومی اصلاحی شامل ارزیابی محل کار و انجام تنظیمات لازم است.

7. ارگونومی پیشگیرانه

در مقابل ارگونومی اصلاحی، ارگونومی پیشگیرانه فعال است. این بر شناسایی و رسیدگی به مسائل ارگونومیک بالقوه قبل از تبدیل شدن به مشکل تمرکز دارد. این ممکن است شامل ارزیابی منظم ایستگاه های کاری، آموزش کارکنان در مورد بهترین شیوه ها و اطمینان از طراحی محیط های کاری با در نظر گرفتن ارگونومی باشد.

8. میکرو ارگونومی

میکروارگونومی بر طراحی عناصر منفرد در یک سیستم، مانند ابزارها، رابط ها و تجهیزات تمرکز دارد تا از عملکرد، قابلیت اعتماد، راحت و ایمن بودن آنها اطمینان حاصل کند. به جنبه های کوچک ارگونومی مربوط می شود و بر جزئیاتی تمرکز دارد که بر تعامل فوری فرد با محصولات تأثیر می گذارد.

9. ماکرو ارگونومی

برعکس مورد قبل، ماکرو ارگونومی با در نظر گرفتن ادغام عوامل انسانی و فناوری در یک سازمان، چشم انداز وسیع تری را در بر می گیرد. این مورد به سیستم‌های بزرگ‌تر می‌پردازد و بر روابط بین این سیستم‌ها و افرادی که از آنها استفاده می‌کنند تمرکز دارد. به عنوان مثال، ممکن است شامل طراحی سیستم های نرم افزاری باشد که گردش کار سازمانی را بهبود می بخشد.

به طور خلاصه، ارگونومی، در اشکال مختلف خود، با هدف ایجاد محیط‌ها، محصولات و سیستم‌های همسو با توانایی‌ها و محدودیت‌های انسانی، بهبود ایمنی، عملکرد، راحتی و رفاه است.

مثال هایی از ارگونومی

ارگونومی در زمینه های متعددی برای افزایش تعامل بین انسان و عناصر سیستم های مختلف به کار می رود. در اینجا چند نمونه آورده شده است:

صندلی اداری ارگونومیک: صندلی‌های اداری با ارتفاع قابل تنظیم، تکیه‌گاه کمر و دسته‌های تکیه‌گاه برای ارتقای وضعیت بدنی مناسب و کاهش درد و فشار کمر در هنگام نشستن طولانی‌مدت طراحی شده‌اند.

مانیتور قابل تنظیم: پایه های مانیتور یا پایه هایی که به کاربران اجازه می دهد ارتفاع و زاویه صفحه نمایش را تنظیم کنند و فشار گردن و خستگی چشم را کاهش دهند.

صفحه کلیدهای ارگونومیک: صفحه کلیدها با شکاف از وسط طراحی شده اند که به کاربران امکان می دهد تا در وضعیت طبیعی تری دست تایپ کنند و خطر ابتلا به سندرم تونل کارپال را کاهش می دهد.

تشک های ضد خستگی: این تشک ها در محیط های کاری که کارکنان برای مدت طولانی در آن ایستاده اند استفاده می شود. تشک ها با ایجاد بالشتک و پشتیبانی، خستگی و ناراحتی را کاهش می دهند.

نرم‌افزار تشخیص صدا: این نرم‌افزار نیاز به تایپ گسترده را کاهش می‌دهد که می‌تواند برای افراد دارای نقص‌های جسمی مفید باشد یا فشار روی دست‌ها و مچ‌ها را کاهش دهد.

چیدمان کنترل در خودروها: قرارگیری دستگیره ها، دکمه ها و کنترل ها در خودرو به گونه ای ارگونومیک طراحی شده است تا رانندگان بتوانند به راحتی به آنها دسترسی پیدا کرده و بدون اینکه توجه خود را از جاده بردارند، استفاده کنند.

طراحی ابزار: ابزارهایی مانند چکش و پیچ گوشتی با دسته هایی با شکل و اندازه ارگونومیک برای کاهش فشار گرفتن و افزایش گشتاور و کنترل.

طراحی رابط کاربری موبایل (UI): چیدمان دکمه ها و منوها در یک برنامه تلفن همراه به گونه ای طراحی شده است که کاربر به راحتی بتواند با آن حرکت کند و با آن تعامل داشته باشد.

میزهای قابل تنظیم ارتفاع: میزهایی که می‌توانند تنظیم شوند تا به کاربران اجازه دهند بین نشستن و ایستادن به طور متناوب، تحرک را افزایش دهند و خطرات سلامتی ناشی از نشستن طولانی مدت را کاهش دهند.

طراحی ظروف آشپزخانه: به عنوان مثال، چاقوهایی با دسته‌های قالب‌گیری شده ویژه که راحت‌تر در دست گرفته می‌شوند، تلاش و فشار روی دست و مچ را در حین برش کاهش می‌دهند.

نورپردازی محیطی: نورپردازی مناسب در محیط های کاری طراحی شده است که باعث کاهش تابش خیره کننده و سایه ها می شود که می تواند فشار چشم و سردرد را کاهش دهد.

تابلوهای فرودگاهی: تابلوهای بزرگ و واضح به مسافران کمک می کند تا به سرعت و به راحتی راه خود را پیدا کنند و استرس شناختی را در طول سفر کاهش دهند.

حمل و نقل عمومی: اتوبوس ها و قطارها با نرده، صندلی و فضا برای پذیرایی از مسافران در سنین مختلف و با توجه به سهولت ورود و خروج طراحی شده اند.

تجهیزات ورزشی: تجهیزات بدنسازی که برای به حداقل رساندن خطر آسیب طراحی شده اند، مانند تردمیل با سطوح بالشتکی برای کاهش ضربه و وزنه ها با دسته هایی که موقعیت های طبیعی دست را در خود جای می دهند.

طراحی بسته‌بندی: بسته‌بندی‌هایی که با در نظر گرفتن قابلیت‌های مختلف کاربر، باز کردن، جابجایی و دفع آن آسان است.

این مثال‌ها نشان می‌دهند که چگونه ارگونومی در زندگی روزمره و محیط‌های کاری برای بهبود راحتی، کارایی، ایمنی و دسترسی ادغام می‌شود.

نتیجه

در پایان، ارگونومی یک علم ضروری است که توانایی های انسان را با طراحی محصولات، محیط ها و سیستم ها مرتبط می کند. از طریق انواع مختلف آن – فیزیکی، شناختی، سازمانی و غیره، راحتی، کارایی و رفاه را افزایش می دهد. همانطور که در نمونه های واقعی مشاهده کردیم، ارگونومی کاربردهای گسترده ای دارد، از مبلمان و ابزار گرفته تا رابط های فناوری. با پذیرش و به کارگیری اصول ارگونومیک، افراد و سازمان‌ها می‌توانند محیط‌های مولدتری را پرورش دهند که تعاملات سالم‌تر و هماهنگ‌تر را با دنیای اطراف ما تقویت می‌کند.

منبع:

https://www.hseblog.com/what-is-ergonomics/