اختلال اضطراب یا اختلال اضطرابی یکی از شایعترین مشکلات و بیماریهای روانی است که انسانهای بسیاری در این کرهی خاکی با آن دست و پنجه نرم میکنند.
اختلالات اضطرابی (anxiety disorders) در حقیقت تجربهی مزمن و شدید احساس ترس و اضطراب هستند. افراد مبتلا احساس اضطراب زیادی در مورد رویدادهای آینده دارند و در واکنش به رویدادهای کنونی نیز دستخوش ترس میشوند. این مسئله بهشدت روی عملکرد آنها در زندگی روزمره تأثیر منفی میگذارد.
اختلال اضطراب – به استثنای اختلال مصرف مواد – شایعترین اختلال روانی است و تقریباً ۲۸ درصد از انسانها را در طول عمر گرفتار میکند. شیوع این اختلال بین ۳۰ تا ۴۴ سالگی به اوج میرسد.
تاریخچه اختلال اضطرابی
بشر، از ابتدای خلقتش، هموار درگیر اضطراب بوده است. بنابراین اضطراب را باید دارای قدمتی هماندازه با انسان دانست.
به همین علت سطح کم اضطراب عادی و طبیعی قلمداد میشود و این مسئله وقتی رنگ و بوی اختلال و بیماری به خود میگیرد که انسان را در زندگی روزمرهی خود دچار چالش و گرفتاری کند.
اما خوب است بدانیم نخستین کسی که اضطراب را به عنوان یک موضوع قابل پیگیری مطرح کرد و آن را ریشهی اختلالات روانی دانست زیگموند فروید، پزشک و روانشناس و روانکاو اتریشی بود.
نشانههای اضطراب
علائم اختلال اضطرابی دستهای از علائم هستند که بهعنوان ویژگی مشترک، در میان مبتلایان به انواع اختلالات اضطرابی وجود دارند. این نشانهها عبارتند از:
- احساس عصبانیت، بیقراری یا تنش
- احساس خطر قریبالوقوع
- احساس وحشت
- تنفس سریع
- تعریق زیاد
- لرزش
- احساس ضعف یا خستگی
- مشکل در تمرکز: مبتلایان نمیتواند به چیزی غیر از نگرانی کنونی فکر کنند.
- اختلال خواب: پرخوابی یا کمخوابی
- اجتناب از قرار گرفتن در موقعیتهای اضطراب آور
نکتهی مهمی که باید به آن توجه داشت این است که وجود یک یا چند مورد از این علایم باعث اثبات ابتلا به اختلال اضطرابی نمیشود و داشتن مجموعهای از این علایم در طول زمان متوالی ملاک است.
مروری بر علل اختلال اضطرابی
برخی از مهمترین علل اختلال اضطرابی عبارتند از:
الف) عامل ژنتیکی: اضطراب میتواند بهصورت ژنتیکی منتقل شود. بدین معنا که والدین گرفتار اضطراب بیشتر ممکن است دارای فرزندانی با همین ویژگی شوند.
ب) ساختار شیمیایی مغز: برخی تحقیقات نشان میدهند که اختلالات اضطرابی ممکن است با مدارهای معیوب در مغز که ترس و احساسات را کنترل میکنند مرتبط باشد.
ج) استرس محیطی: ژنتیک هیچگاه بهتنهایی عامل ابتلا به اختلال اضطراب نیست و در کنار آن، وجود عامل محیطی نیز لازم است. تجربهی رویدادهای استرسزای شدید مانند سوء استفاده و بیتوجهی در دوران کودکی، مرگ یکی از عزیزان، مشاهده خشونت یا… میتواند فرد را دچار اختلال اضطراب کند.
هـ) سوء مصرف دارو، الکل یا موادمخدر
و) شرایط پزشکی: برخی از بیماریهای قلبی، ریوی و تیروئید میتواند علایمی مشابه اختلال اضطراب ایجاد کند یا موجب بدتر شدن این علایم شود.
آشنایی با انواع اختلال اضطرابی
اختلالات اضطرابی، بهطور کلی به مجموعهی ۱۰ اختلال روانی گفته میشود که با یکدیگر متمایز هستند. ویژگی مشترک این اختلالها وجود علایم اضطرابی به عنوان ویژگی بارز بیماری است که در قسمت قبل دربارهی آن صحبت کردیم.
این اختلالات عبارتند از:
- اختلال پانیک (وحشتزدگی)
- آگورافوبی (بازارهراسی)
- فوبیهای خاص (ترسهای مرضی)
- اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلال اضطراب فراگیر (اختلال اضطراب منتشر)
- اختلال وسواس فکری- عملی
- لالی انتخابی
- اختلال اضطراب جدایی
- اختلال اضطراب پس از سانحه
- اختلال اضطراب بیماری
از معروفترین پرسشنامه های مورد استفاده در ارگونومی شناختی مرتبط با اضطراب می توان از پرسشنامه اضطراب بک نام برد.
برای مطالعه این پرسشنامه و دانلود آن از دکمه زیر استفاده کنید: