افسردگی، یک اختلال شایع اما جدی در جامعه امروز است. این اختلال منجر به برهم خوردن زندگی طبیعی فرد و ایجاد احساسات منفی مانند غم، اضطراب، ناامیدی و عصبانیت در فرد میشود. افسردگی بر فکر، احساس و عمل فرد تأثیر گذاشته و زندگی وی را مختل میکند. درصورتیکه علائم شایع افسردگی بیش از دو هفته در فرد ادامه داشته باشد بهتر است که به متخصص اعصاب و روان مراجعه کرده و درخواست کمک کند. مهم است که افراد دچار افسردگی بدانند که علائم و احساسات فعلی آنها تنها به خاطر بیماریشان هستند و نه خود واقعی آنها. مهم نیست که چقدر احساس ناامیدی، یاس و افسردگی میکنید؛ با درک علل و درمان آن میتوانید اولین قدم برای داشتن احساس بهتر و غلبه بر مشکلات را بردارید.
افسردگی چیست؟
احساس ناامیدی و غم در برخی مواقع، جزوی از زندگی طبیعی انسان است اما وقتی عواطفی مانند ناامیدی و ترس با گذشت زمان در فرد از بین نروند و تشدید شوند ممکن است فرد دچار افسردگی شود. افسردگی نهتنها باعث داشتن احساس غم و اندوه در تمامی مراحل زندگی فرد میشود بلکه توانایی وی در پاسخ به مشکلات زندگی، انجام فعالیتهای روزانه و عملکرد جسمی و عقلانی را تحتالشعاع قرار داده و در خوردن، خوابیدن و لذات زندگی فرد اخلال ایجاد میکند تا حدی که حتی گذراندن یک روز معمولی نیز برای وی سخت و طاقتفرسا میشود. درحالیکه برخی افراد افسردگی را تحت عنوان «زندگی در سیاهچاله» یا داشتن عذاب همیشگی تفسیر میکنند برخی احساس بیجانی، خالی بودن و بیتفاوتی میکنند. افسردگی ممکن است منجر به عصبانیت و بیقراری شده و میزان طاقت افراد در برابر مشکلات را بسیار کم میکند. در صورت عدم درمان، افسردگی ممکن است منجر به بروز اختلالات شدید جسمی و روحی در فرد شود.
اختلال افسردگی اساسی (MDD)
اختلال افسردگی اساسی همان افسردگی بالینی است که به آن اختلال افسردگی عمده هم میگویند. این نوع یک اختلال خلقی است که ویژگیهای زیر را دارد:
- حالت افسردگی
- عدم علاقه به چیزهایی که پیش از این جالب بود
- تغییرات در وزن
- تغییرات در خواب
- خستگی
- احساس بی ارزشی و گناه
- مشکل در تمرکز
- افکار مرگ و خودکشی
این علائم اگر بیش از دو هفته ادامه داشته باشند، احتمال افسردگی اساسی بالاست.
اختلال افسردگی مداوم (PDD)
دیستیمیا که امروزه به عنوان اختلال افسردگی شناخته میشود، نوعی افسردگی مزمن است که بیش از دو سال طول میکشد. این نوع افسردگی میتواند خفیف، متوسط و شدید باشد.
ممکن است گاهی طی یک یا دوماه علائم کاهش یابند؛ اما دوباره افزایش پیدا میکنند. علائم این اختلال مانند افسردگی اساسی شدید نیستند؛ اما طولانی مدت هستند.
علائم اختلال افسردگی مدوام عبارتند از:
- احساس غم و اندوه
- از دست دادن علاقه و لذت
- عصبانیت و تحریک پذیری
- احساس گناه
- اعتماد به نفس پایین
- مشکل در خوابیدن
- زیاد خوابیدن
- احساس ناامیدی
- خستگی و کمبود انرژی
- تغییر در اشتها
- مشکل در تمرکز
درمان این نوع از افسردگی اغلب شامل استفاده از داروها و روان درمانی است و زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار میدهد.
اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی یک اختلال خلقی است که با دورههایی از خلق غیرطبیعی معروف به شیدایی شناخته میشود. این دورهها میتوانند خفیف(هیپومانیا) یا آنقدر شدید باشند که باعث اختلال در زندگی فرد شوند، نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند یا بر احساس واقعی فرد تأثیر بگذارند. اکثریت قریب به اتفاق مبتلایان به اختلال دوقطبی نیز دارای دورههایی از افسردگی اساسی هستند.
علاوه بر خلق و خوی افسرده و کاهش قابل توجه علاقه به فعالیتها، افراد مبتلا به افسردگی اغلب طیف وسیعی از علائم فیزیکی و احساسی دارند که شامل موارد زیر میشود:
- خستگی، بی خوابی و بی حالی
- درد غیر قابل توضیح
- ناامیدی و از دست دادن اعتماد به نفس
- تحریک پذیری و اضطراب
- بلاتکلیفی و بی نظمی
خطر خودکشی در بیماران دوقطبی حدود ۱۵برابر بیشتر از مردم عادی است. روان پریشی نیز میتواند در موارد شدیدتر رخ دهد.
افسردگی پس از زایمان (PPD)
بارداری میتواند تغییرات هورمونی قابل توجهی را در زنان ایجاد کند که اغلب بر روحیه آنها تأثیر میگذارد. افسردگی پس از زایمان حتی میتواند تا بعد از تولد نوزاد نیز ادامه داشته باشد. تغییرات خلقی، اضطراب، تحریک پذیری و سایر علائم پس از زایمان غیر طبیعی نیست و اغلب تا دو هفته طول میکشد؛ اما علائم PPD شدیدتر و طولانی مدتتر هستند.
اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی (PMDD)
از جمله شایع ترین علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS) میتوان به تحریک پذیری، خستگی، اضطراب، بدخلقی، نفخ، افزایش اشتها، هوسهای غذایی، درد و حساسیت در سینه اشاره کرد. این نوع از انواع افسردگی مخصوص بانوان است. اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی هم علائم مشابهی دارد؛ اما علائم مربوط به خلق و خو در آن واضحتر است.
افسردگی یا اختلال خلقی فصلی (SAD)
اگر افسردگی، خواب آلودگی و افزایش وزن را در ماههای زمستان تجربه میکنید؛اما در بهار به طور کامل احساس خوبی دارید، ممکن است دچار اختلال خلقی فصلی باشید.
اعتقاد بر این است که SAD در نتیجه اختلال در ریتم طبیعی شبانه روزی بدن ایجاد میشود. ورود نور از طریق چشم بر این ریتم تأثیر میگذارد و هرگونه تغییر فصلی در الگوی شب یا روز میتواند باعث اختلالات خلقی شود.
تعیین میزان شیوع افسردگی فصلی دشوار است؛ زیرا این بیماری اغلب تشخیص داده نشده و گزارش نمیشود. در نواحی دورتر از خط استوا رایجتر است. این نوع افسردگی در مناطق دور شمالی یا جنوبی کره زمین رایج است و اغلب میتوان با نوردرمانی برای جبران از دست دادن نور طبیعی، آن را درمان کرد.
افسردگی روانی یا سایکوتیک (Psychotic depression)
افسردگی سایکوتیک هنگامی رخ می دهد که فرد دچار افسردگی شدید همراه با برخی از انواع روانپریشی باشد، مانند باورهای ثابت نادرست (هذیان) یا شنیدن یا دیدن چیزهای ناراحت کننده ای که دیگران نمیتوانند ببینند یا بشنوند (توهم).
افسردگی غیر معمول یا آتیپیک
آیا علائم افسردگی مانند پرخوری، خواب زیاد یا حساسیت شدید به طرد شدن را تجربه میکنید؛ اما ناگهان در مواجهه با یک رویداد مثبت مواجه میشوید؟
بر اساس این علائم، ممکن است افسردگی غیر طبیعی تشخیص داده شود؛ اما برخلاف نامش بیشتر از سایر انواع افسردگی رایج است و افرادی که به آن دچار هستند، ممکن است به نوعی از داروهای ضد افسردگی معروف به مهار کننده مونوآمین اکسیداز، واکنش بهتری نشان دهند. علائم افسردگی غیرمعمول عبارتند از:
- خوردن زیاد یا افزایش وزن
- خواب زیاد
- خستگی، ضعف و احساس کاهش وزن
- حساسیت شدید به طرد شدن
- خلق و خوی واکنشی شدید
در بحث پرسشنامه های مربوط به افسردگی، معروفترین آنها پرسشنامه شدت افسردگی بک و پرسشنامه افسردگی، اضطراب و استرس (DASS-42) هستند که می توانید از طریق لینکهای زیر به آنها دسترسی داشته باشید.
۱- پرسشنامه سنجش شدت افسردگی بک
راهنما و پرسشنامه شدت افسردگی بک
۲- پرسشنامه افسردگی، اضطراب و استرس (DASS-42)
۳- پرسشنامه افسردگی گلدبرگ
