بخشنامه مرکز سلامت محیط و کار به کلیه مراکز بهداشت در خصوص عوارض شیفتهای نوبتی (نوبتکاری)
معاونت محترم بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشت درمانی…………………(سراسر کشور)
باسلام
احتراما بر اساس شاخص های کشوری بهداشت حرفه ای در سال ٬۸۸ میزان ۲۸ درصد از شاغلین کشور نوبت کار هستند (۱۹درصد از مردان و ۹درصد از زنان) و چنانچه نکات ارگونومیکی لازم در محیط کار رعایت نشود، با توجه به بالا بودن آمار نوبت کاری در کشور، مشکلات زیادی از قبیل اختلال خواب، خستگی، آسیب های دستگاه گوارش و نیز اختلالات قلبی-عروقی و عصبی-روانی بخش قابل توجهی از شاغلین نوبت کار را تهدید خواهد نمود. لذا به منظور پیشگیری و کاهش آسیب های مذکور نکاتی در خصوص پیامدها و عواض ناشی از نوبت کاری و توصیه هایی جهت کاهش عوارض مذکور تهیه و ارسال می گردد.
خواهشمند است ترتیبی اتخاذ فرمایند تا کارشناسان محترم بهداشت حرفه ای آن معاونت رهنمودهای مطروحه را جهت آموزش به کارفرمایان و مدیران کارگاهها و صنایعی که دارای کارکنان نوبت کار هستند و انجام برنامه ریزی های لازم بکار گیرند. ضمنا با توجه به اینکه بخش اعظم مشکلات نوبت کاری، ناشی از اشتغال در شیفت شب بوده و انجام نظارت از جانب بازرسان بهداشت حرفه ای در این ساعات از شبانه روز امکان پذیر نمی باشد، لذا مقتضی است تدابیری جهت پشگیری و کاهش مخاطرات بهداشتی ناشی از نوبت کاری و نظارت بر شاغلین این بخش اتخاذ گردد.
دکتر کاظم ندافی رئیس مرکز سلامت محیط و کار
تعریف نوبت کاری:
نوبت کاری به هر برنامه منظم که بر اساس آن کار در خارج از ساعات عادی روزانه انجام گیرد اطلاق می شود. با توجه به اینکه بیشترین مشکلات نوبت کاری ناشی از کار در شیفت شب می باشد لذا توصیه های زیر جهت نوبت کارانی که شب کار هستند مورد توجه قرار گیرد.
مشکلات ناشی از نوبت کاری: به دلیل وابستگی شدید اشتها به چرخه سیرکادین و با توجه به کاهش اشتها به هنگام خواب و افزایش آن هنگام روز، کارکنان نوبت کار در زمان مناسبی احساس گرسنگی می کنند و این امر برای شاغلینی که تازه شروع به نوبت کاری می کنند تا زمان حصول تطابق با برنامه شب کاری ادامه می یابد.
از طرفی نوبت کاران بدلیل بسته بودن غذاخوری کارگاه ها و عدم دسترسی به غذای گرم در نوبت شب مجبورند از غذاهای کم ارزش استفاده کنند که این امر ریسک ابتلا به اختلالات گوارشی را در بین این افراد افزایش خواهد داد. با عنایت به موارد مطروحه پیشنهاد می شود کارشناسان بهداشت حرفه ای آن حوزه معاونت محترم با انجام برنامه ریزی های دقیق ضمن اخذ تدابیر پیشگیرانه، پیش بینی های لازم جهت کاهش آسیب های ناشی از نوبت کاری نموده و ضمنا نکات ذیل را مورد توجه قرار دهند.
- پیش بینی برنامه های آموزشی جهت نوبت کاران و ارتقا آگاهی آنان بویژه در زمینه توجه به زمان صرف غذا و نوع غذا.
- انجام معاینات قبل از استخدام و معاینات دوره ای جهت شاغلین نوبت کار توسط کارفرمایان مورد تاکید و توجه قرار گیرد.
- توصیه می شود کارفرمایان تا حد امکان افرادی را که دارای مشکلات گوارشی (بویژه سوء هاضمه، زخم ها و التهابات دستگاه گوارش) دیابت (بویژه دیابت وابسته به انسولین)، صرع، اختلالات قلبی-عروقی و عصبی-روانی و نیز افرادیکه دارای اختلال در خواب هستند در شیفت شب بکار نگمارند.
