حمل دستی بار

مقدمه

بسیاری از فعالیت های مرتبط با حمل و نقل دستی بار در معرض دید عموم نبوده و در پشت صحنه انجام می شوند و به همین دلیل معمولاً در ارزیابی ها مورد غفلت قرار می گیرند، این مشاغل و فعالیت ها عبارتند از: کارگران دفاتر پستی که با تحویل و ارسال بسته های پستی سروکار دارند، کارگران کانتین ها که در حین آماده کردن غذا مجبور به جابجایی انواع کنسروجات، کتری و قوری های بزرگ پر از آب، دیگ و ظروف بزرگ پر از غذا می باشند، کارگران باربر و پرسنل واحدهای تعمیر و نگهداری که در ساعات کار روزانه با بارها و اشیایی سروکار دارند که وزنشان قابل پیش بینی نمی باشد. در حمل و نقل دستی بار، غالباً اشیاء مربوط از قبل شناخته شده نیستند افرادی هم که این مسئولیت را بر عهده دارند غالباً آموزش های لازم را ندیده و وسایل کمکی هم در اختیار آنها نمی باشد.

همانطور که در شکل زیر (تهیه شده توسط HSE سال ۱۹۹۸) می بینید. ۳۶/۵ درصد حوادث گزارش شده به مقامات ذیصلاح در هر سال ناشی از حمل و نقل دستی بار می باشد. گرچه بسیاری از این حوادث بدنبال جابجا کردن یک شئ بوجود آمده و علائم مربوط به آنها تظاهر پیدا کرده است، اما به احتمال خیلی زیاد آنها آسیب های تجمعی هستند که در نتیجه ی ماه ها یا سالها استفاده نابجا یا بیش از حد از بدن بوجود آمده اند.

 انواع حوادث گزارش شده به مقامات ذیصلاح – شکل۱

آمار ارائه شده توسط HSE نشان می دهد که ۴۹/۳ درصد از کل آسیب های مربوط به حمل و نقل دستی بار را آسیب های کمری تشکیل می دهند (شکل۲) سرانجام این آسیب ها می توانند معلولیت فیزیکی، و احتمالاً از کار افتادگی دائمی را در بر داشته باشند.

نواحی آسیب دیده از بدن در حوادث مرتبط با حمل و نقل دستی بار – شکل۲

هزینه ی ناراحتی ها و حوادث ناشی از حمل و نقل دستی بار

همانطور که دیدید اشکال فوق تعداد حوادث ناشی از عملیات مربوط به حمل و نقل دستی بار و درصدی از آنها که ناحیه ی کمری را تحت تأثیر قرار می دهند را به خوبی منعکس میکنند. هزینه ی مربوط به این حوادث و ناراحتی ها را نیز می توان با روشی مشابه توسط شکل به نمایش گذاشت. کارکنان هر سازمان باید آگاه شوند که حوادث ناشی از حمل و نقل دستی بار همانطور که می توانند روی کیفیت زندگی اثر نامطلوب داشته باشند، تبعات اقتصادی نامطلوبی را هم بدنبال خواهند داشت.

اشخاص تحت تأثیر قرار گرفته توسط این حوادث ممکن است دیگر نتوانند مانند زمانی که سالم بوده اند از زندگی خود لذت ببرند. آنها متوجه خواهند شد که دیگر آن فرد سالم و با نشاط نبوده و حتی قادر به پوشیدن کفش خود نیز نمی باشند.

از نقطه نظر اقتصادی، در مدت زمان دوره ی نقاهت درآمد شخص کاهش پیدا می کند. در دراز مدت هم ممکن است شخص نتواند به کار قبلی خودش باز گردد و یا کلاً توانایی کارکردن را از دست بدهد. در این رابطه ممکن است هزینه های اضافی دیگری از قبیل دارو و سایر معالجات و همچنین ممکن است بر حسب نوع معلولیت نیاز به ایجاد تغییراتی در منزل و یا اتومبیل نیز باشد تا راحتی و آسایش آنها فراهم شود.

هزینه های مربوط به کارفرما را می توان به روشنی مشخص نمود. فوری ترین مد بعد از وقوع یک حادثه در محیط کار کاهش برون داد محصول و خدمات می باشد. این موضوع می تواند در نتیجه ی غیبت افراد آسیب دیده یا توقف کار دیگر کارکنان که برای کمک به همکاران خود شتافته اند حاصل شود. وسایل و تجهیزات نیز می توانند به واسطه ی حادثه صدمه ببینند که این هم بر تولید اثر نامطلوب خواهد گذاشت. گرچه می توان عقب افتادگی از برنامه تولید را با انجام اضافه کاری جبران کرد اما این کار نیز هزینه بر خواهد بود.

سازمان ممکن است نتواند به تعهدات موضوع قراردادهای خود که در نتیجه عقب ماندگی برنامه ی تولید به او تحمیل شده است عمل نماید. پرداخت جریمه و غرامت ناشی از عمل نکردن به تعهدات توسط سازمان امری عادی محسوب می شود.
حمل ونقل دستی بار افزون بر این، در بازار رقابتی، از دست دادن حسن نیت مشتری نسبت به سازمان و اثر نامطلوب روی وجهه سازمان را نباید نادیده گرفت.

استفاده از افراد متخصص برای تهیه ی گزارش حادثه و بکارگیری افراد دیگر برای تعمیر و تمیز کردن منطقه ی وقوع حادثه نیز مستلزم صرف هزین ههایی می باشد.

پاره ای از هزینه ها مستقیماً در ارتباط با شخص یا اشخاص حادثه دیده می باشد که عبارتند از هزینه های مربوط به نظارت و مدیریت اضافی، استخدام، آموزش و جایگزین کردن کارگران. در پاره ای از موارد نیز ممکن اس ت مسئولیت تأمین سایر هزینه های درمانی از قبیل فیزیوتراپی و پرداخت بعضی از غرامت ها بر عهده ی کارفرما باشد. گرچه سازمان بیمه ی طرف قرارداد کارفرما مسئولیت این قیبل غرامت ها و هزینه های قانونی مربوط به آنها را بر عهده داشته و پرداخت خواهد نمود، اما این قبیل هزینه های اضافی در افزایش سهم بیمه ی سالانه کارفرما تأثیر گذار خواهد بود. سرانجام جرائم و غرامت های دیگر همراه با هزینه های قانونی مربوط و حتی زندانی شدن نیز ممکن است وجود داشته باشد.

هزینه های غیر مستقیم و بیمه نشدنی مربوط به حوادث (شامل هزینه های مربوط به بررسی حوادث، استخدام مجدد نیروی کار و آموزش آنها و از دست دادن حسن نیت مشتری) بر اساس تخمین، حداقل هشت برابر هزینه های مستقیم و بیمه شدنی آنها (شامل هزینه درمان ناراحتی ها و صدمات، غرامت های مربوط و تعمیر دستگاه ها) می باشد.

حل مشکلات مربوط به حمل و نقل دستی بار

حذف کامل و از بین بردن مشکلات مربوط به حمل و نقل دستی بار بسیار غیر محتمل خواهد بود. تا زمانی که انسان ها از اعضای بدن خود برای بلند کردن، حمل، هل دادن، کشیدن، انداختن یا نگاه داشتن یک شئ استفاده می کنند، امکان آسیب وارد شدن به آن اعضاء وجود دارد. هیچگونه عملیات حمل و نقل دستی بار وحود ندارد که بتوان آن را کاملاً ایمن دانست و بعبارت دیگر نباید این گونه عملیات را کاملاً ایمن دانست. گرچه، خطر مربوط به عملیات حمل دستی بار را می توان به گونه ای کاهش داد که صدمات مربوط به حداقل ممکن برسد. در این رابطه دستورالعمل های خوبی وجود دارد که بکارگیری آنها به کاهش خطرات کمک خواهد کرد.

گام های مثبت برای مبارزه با مشکلات مربوط به حمل و نقل دستی بار به شرح زیر می باشند:

• شناسایی مکان هایی که در آنجا حمل و نقل دستی بار انجام می شود؛
• قبول و تصدیق این که در چنین مکان هایی پتانسیل ایجاد آسیب وجود دارد؛
• تشخیص اینکه مقابله با آسیب های احتمالی ناشی از حمل و نقل دستی بار وظیفه ای است مشترک بین کارفرمایان و نیروی کار که باید با همکاری و همفکری انجام شود.

آئین نامه ی عملیات حمل و نقل دستی بار (۱۹۹۲) به منزله ی ابزاری است که کارفرمایان با بکارگیری آن می توانند به ارزیابی و کنترل خطرات مربوط به این عملیات بپردازند.

 آئین نامه ی عملیات حمل و نقل دستی (۱۹۹۲)

این آئین نامه از تاریخ اول ماه ژانویه ی ۱۹۹۳ به مرحله ی اجرا در آمد. آئین نامه ی مزبور کامل کننده ی دستورالعمل اروپایی شماره  ۹۰/۲۶۹EEC در مورد حمل نقل دستی بار می باشد.

این آئین نامه شامل اقدامات سه مرحله ای است که کارفرمایان را راهنمایی می کند که به ترتیب و گام به گام به آنها عمل نموده تا بتوانند با خطر مربوط به چنین اعمالی برخورد نمایند. این اقدامات عبارتند از:

• تا جایی که عملی و معقول می باشد باید از انجام هر گونه عملیات خطرناک جابجایی بار اجتناب ورزید؛
• در رابطه با هر گونه عملیات خطرناکی که نمی توان از انجام آن اجتناب ورزید باید ارزیابی مناسب و کافی صورت گیرد؛
• تا جایی که عملی و معقول می باشد باید خطر صدمه رسانی ناشی از این قبیل عملیات کاهش یابد.

وظیفه ی کارفرما برای اجتناب یا کاهش خطر آسیب رسانی در محدوده ی عملی و معقول در صورتی قانع کننده خواهد بود که آنها بتوانند نشان دهند که بین هزینه های مربوط به هر گونه اقدامات پیشگیری کننده ی بیشتر و منافعی که از اجرای آنها بدست خواهد آمد تناسبی وجود ندارد.

وظایف کارفرما در رابطه با کاهش خطرات مربوط به حمل و نقل دستی بار

بطور کلی، انتظار می رود که کارفرما تا جایی که عملی و معقولانه باشد نسبت به کاهش تمامی ریسک هایی که می توانند آسیب زا باشند اقدام نماید. پس از بکارگیری اقدامات مربوط به کاهش ریسک ها، انتظار این است که کارفرما اقدامات مداخله ای را مورد پایش قرار داده و مطمئن شود که آن اقدامات اثرات مورد انتظار را بجای گذاشته اند. در غیر این صورت، آنها باید در تصمیمات خود تجدید نظر کرده و برای کاهش ریسک از استراتژی های دیگری استفاده نمایند.

کلیه ارزیابی ها باید جدید و به روز باشند و باید بخاطر سپرد که تغییر در تکنولوژی کار، کاهش هزینه وسایل کمکی برای جابجایی بار و اصلاحات و تغییراتی که در محیط کار انجام می گیرد می تواند توازن معادلات عملی را بر هم بزند. اگر در عملیات جابجایی بار تغییری بوجود آید که بتواند مراحل قبلی انجام کار را تغییر داده یا آسیب قابل ملاحظ های بوجود آورد، باید ارزیابی های قبلی را مورد بازبینی قرار داد.

بدیهی است مسئولیت کلیه کارکنان در حوزه کار خود بر عهده ی کارفرمایان می باشد. همچنین کارفرمایان در قبال افرادی که برای انجام کار به سازمان ها یا بخش های دیگر اعزام می شوند نیز مسئول خواهند بود. گرچه اعمال کنترل در شرایطی که افراد در دیگر محی طهای کار به کار مشغولند مشکل می باشد، اما کارفرما در دادن آموزش به کارکنان، وظایف کاری و نوع و چگونگی بارهایی که باید جابجا شوند کنترل و اختیار لازم را دارد. بعنوان مثال، اگر تعدادی از کارکنان برای انجام کار تعمیراتی به منطقه کاری دیگری اعزام می شوند، کارفرما می تواند روند اعزام را کنترل کرده تا مطمئن شود که این عده ابزار و لوازم کاری مورد نیاز را در چندین بسته ی قابل حمل و نقل و سبک بسته بندی نمایند، نه اینکه در یک یا دو بسته ی سنگین و بزرگ. کارفرما همچنین باید مطمئن شود که کارکنان آگاهی لازم در خصو ص اینکه باید کار را با آهنگ مناسب و با رعایت استراحت های منظم انجام دهند را دارا می باشند.

کارفرمایانی که در سازمان آنها کارکنان سیار مشغول به کارند در قبال آنها وظایفی دارند. در تصویب نامه های بهداشت و ایمنی در محیط کار (تصویب نامه ۱۹۷۴) مدیریت ایمنی و بهداشت در محیط کار (آئین نامه ۱۹۹۹) و آئین نامه مربوط به ایمنی، بهداشت و رفاه (۱۹۹۲) به این وظایف اشاره شده است.

کارفرما بر اساس دستورالعمل های ذکر شده باید اطمینان حاصل نماید که کارخانه و محل هایی که برای انجام کار در نظر گرفته شده است در وضعیت کاملاً ایمنی قرار دارند. هر کسی از اعضای سازمان می تواند از طرف کارفرما مسئولیت ارزیابی ها را بر عهده گیرد. کسانی که این مسئولیت را بر عهده می گیرند باید از نوع عملیات جابجایی، گستره ی بارهایی که جابجا خواهد شد و محیطی که در آن عملیات جابجایی انجام می شود درک صحیحی داشته باشد. از خارج سازمان هم می توان کمک گرفت، مخصوصاً برای حل مشکلات محیطی، در هر صورت مسئولیت نهایی ارزیابی بر عهده کارفرما می باشد.

توصیه می شود که به هر حال کارفرما نباید از پتانسیل های داخل سازمانی از جمله نیروی کار و نمایندگان ایمنی آنها غافل باشد. افرادی که مستقیماً درگیر با عملیات جابجایی بارها هستند بیشتر می دانند که دقیقاً مشکل در کجاست و همچنین ممکن است پیشنهادات خوبی را هم جهت تغییر و اصلاح ارائه نمایند.

اطلاعات حاصل از پرونده ها و نامه های نگهداری شده توسط کارفرما، به ما دید و بینشی را می دهد که بدانیم کدام قسمت ها احتیاج به ارزیابی فوری و دقیقتری دارند.

اطلاعات حاصل از پرونده های موجود در مراکز پزشکی ممکن است نشان دهد که در چه قسمت هایی بیشترین بروز آسیب ها وجود دارد و پرونده های پرسنلی کارکنان هم نشان می دهد که غیبت های مکرر ناشی از کار در چه قسمت هایی وجود داشته است. منابع اطلاعاتی دیگر شامل آنهایی هستند که در رابطه با بهره وری، کیفیت، فضولات و ضایعات می باشند. این اطلاعات فقط باید همراه با روش های دیگر ارزیابی مورد استفاده قرار گیرند.

ارزیابی ها در صورتی مناسب و کافی خواهند بود که به گونه مورد نظر در برگیرنده ی همه ی عملیات جابجایی که در آن منطقه انجام می شود باشند. کارفرمایان باید توجه داشته باشند که انجام ارزیابی های عمومی بسیاری از عملیات کاری مشابه را در بر خواهد گرفت. به منظور تسهیل در انجام ارزیابی باید یک فهرست راهنما بر اساس دستورالعمل آئین نامه ی مربوط تهیه شود. ارزیابی ها باید بتوانند شمائی از ریسک هایی که کارکنان در معرض آن هستند را نشان دهند و همچنین به کارفرما کمک کند تا بتواند مراحل اقدامات پیشگیرانه را سازماندهی کند.

بطور کلی، یافته های بارز هر ارزیابی تا زمانی که کاربرد داشته باشند باید ثبت گردد. گرچه، در مواقعی که وظایف کاری بقدری ساده و روشن هستند که بتوان به سادگی در هر زمان آنها را تکرار کرده و توضیح داد، یا در مواقعی که عمل جابجایی با ریسک پایین همراه است، یا در مدت زمان بسیار کوتاهی انجام شده و بدون نیاز به چرخش بدن باشد، نیاز به ثبت نتایج ارزیابی نمی باشد چرا که وقت صرف شده برای ثبت یافته ها با فواید مورد نظر تناسبی ندارد.

زمانی که نیاز به ارزیابی دقیق همراه با جزئیات احساس شود، پیشنهاد می شود که فرد ارزیابی کننده عملیات کاری را در پنج طبقه بندی جداگانه به شرح زیر مورد مطالعه قرار دهد:

وظیفه  کاری: یعنی هر آنچه که شخص در حین عملیات جابجایی انجام می دهد (بعنوان مثال بار در چه فاصله ای از بدن شخص قرار می گیرد آیا در حین جابجایی بار بدن خود را خم می کند و یا بصورت نشسته این کار را انجام می دهد).

بار: مشخصات باری که جابجا می شود از قبیل وزن بار، شکل و نوع بسته بندی آن.

محیط کار: فضایی که شخص در آن مشغول جابجایی بار است. این فضا اجزایی از قبیل سطح کف، پله ها، درجه حرارت و تنگناهای محیطی را نیز در بر می گیرد.

قابلیت فردی (Individual capability): عبارتند از ویژگی های فردی از قبیل قد، نیرومندی، جنس و سن.

عوامل دیگر: بعنوان مثال اگر در حین عملیات جابجایی از وسایل حفاظت فردی استفاده می شود. استفاده از آنها چه تاثیراتی بر انجام کار دارد.

پس از ارزیابی عملیات، انتظار می رود که کارفرما با اتخاذ رویکردی همه جانبه با در نظر گرفتن نوع وظیفه کاری، بار، محیط کار و قابلیت های فردی بتواند ریسک های مربوط به عملیات حمل بار را کاهش دهد. روش های کاهش ریسک در ارتباط با عملیات جابجایی بار، بعداً در همین فصل مورد بحث قرار می گیرد.

سرانجام، برای کمک به کارفرمایان در کاهش ریسک آسیب زایی، تصویب نامه ی ۱۹۷۴ تهیه و ابلاغ شده است. تولید کنندگان و دیگر کسانی که بارها را بسته بندی می کنند می دانند که تولیدات آنها احتمالاً با دست جابجا می شوند لذا در این خصوص وظایفی دارند که براساس تصویب نامه ی ۱۹۷۴ موظف به رعایت آنها هستند.

آنها باید توجه داشته باشند بگونه ای بارها را بسته بندی کنند که چنگش و حمل آنها آسانتر باشد و همچنین وزن بار و مرکز ثقل آن را روی بار و بسته ها مشخص و علامت گذاری نمایند.

آئین نامه شماره ۵ (وظایف کارکنان)

کارکنان لازم است در رابطه با جابجایی مواد از هر نوع وسایل و تجهیزات کمکی که برای آنها فراهم آمده است استفاده نمایند. روش استفاده از آنها باید مطابق با دستورالعمل های آموزش داده شده باشد. برای ایمن تر کردن عملیات جابجایی بار لازم است کارکنان از سیستم های کار جاری که کارفرما مشخص کرده است پیروی نمایند.

پرهیز از خطرات مرتبط با عملیات حمل و نقل دستی بار

مسلماً، مطمئن ترین راه کاهش خطرات مرتبط با عملیات حمل و نقل دستی بار، اجتناب از انجام اینگونه عملیات بطور کلی است.

تحویل مستقیم (Direct delivery)

برخی از محیط های کار برای انتقال ایمن بارها، خود را به ابزارهای مکانیکی مجهز کرده اند. بعنوان مثال بارهایی از قبیل آرد، نشاسته، حبوبات و مایعات را می توان مستقیماً به محل های مورد استفاده پمپ کرد. بدینوسیله می توان محل های ذخیره موقت را که برای نگهداری مواد قبل از استفاده نهایی مورد استفاده قرار می گیرند را حذف نمود. بجای اینکه افراد اقلام تولیدی را جداگانه و بصورت فردی با دست حمل نمایند، می توان آنها را در پالت های مخصوص نگهداری و پس از پر شدن پالت ، لیفتراک آن را به محل مورد استفاده حمل نماید.

افزایش حجم (Increase in volume)

وزن بسیاری از بارها در مرز بین ‘احتمالاً قابل حمل’ و ‘غیر قابل حمل’ می باشد مانند بسته های ۳۵ کیلوگرمی نمک و بشکه های ۲۵۰ کیلوگرمی مواد شوینده. کارورها ممکن است در حین تلاش برای جابجایی اینگونه بارها دچار آسیب شوند. در چنین مواقعی عاقلانه است که حجم این محصولات را به گونه ای افزایش داد که جابجایی آنها بوسیله ی دست غیر ممکن باشد. در اینجا تنها راه برای جابجایی آنها استفاده از لیفتراک می باشد. اگرچه بکارگیری این روش در تناقض با دیدگاهی است که توصیه می کند بارها را کوچکتر کنید تا جابجایی آنها ایمن تر باشد، اما با این کار افراد هرگز وسوسه نمی شوند که بدون وسایل کمکی اقدام به جابجایی این بسته های حجیم کرده و احتمالاً آسیب ببینند.

جابجایی مکانیکی (Mechanical transportation)

از خطوط نوار نقاله (Conveyor lines)، بسترهای غلطکی (Roller-beds) و سرسره های شیب دار (Chutes) نیز می توان به جای روش جابجایی مواد به وسیله ی دست از محلی به محل دیگر استفاده کرد.

برای حمل و انتقال اشیاء از منطقه ای به منطقه ی دیگر از چهار چرخه های مناسب نیز می توان استفاده نمود، گرچه باید مراقب بود تا آنها پیوسته در وضعیت مطلوبی قرار داشته باشند. اگر چرخ ها یا قرقره های مورد استفاده در آنها به دلایلی از قبیل چسبیدن مواد غذایی یا گریس و روغن به آنها، فرسوده شدن، یا عدم تناسب با بار مورد نظر بخوبی کار نکنند، کاربران مجبور خواهند شد که برای غلبه بر مقاومت ایجاد شده از نیروی فشاری بیشتری استفاده کرده و یا با تکان های ناگهانی و تند آن را به حرکت درآورند. استفاده از این قبیل چهارچرخه ها باید با یک برنامه ی تعمیر و نگهداری دقیق همراه شود. در اینجا باید به گزارش کاربران مبنی بر عدم کارکرد صحیح چهار چرخه، پاسخ سریع داده شود. اگر قرار باشد کاربر در ارتفاعی بالاتر از ارتفاع شانه یا زیر ارتفاع بند انگشت به چهارچرخه نیروی کششی یا فشاری وارد کند، کار جابجایی بار بسیار سخت و خسته کننده خواهد بود. ایده آل این است که کاربر بتواند دست های خود را در حدود ارتفاع آرنج با چهار چرخه تماس داده و به آسانی آن را به حرکت درآورد.

وسایل کمکی جهت جابجایی

تهیه ی وسایل کمکی اختصاصاً طراحی شده به عملیات جابجایی کمک خواهد کرد. گرچه در طراحی و استفاده از این قبیل وسایل کمکی باید توجهات خاص اعمال شده و قبل از تبدیل طرحِ روی کاغذ به مدل اولیه باید موارد بسیاری را مد نظر قرار داد.

طراحان و خریداران وسایل کمکی حمل و نقل مواد در موقع طراحی و خرید این وسایل باید موضوعات زیر را مورد توجه و بررسی قرار دهند.

• آیا وسیله ی کمکی مورد نظر باعث کاهش تلاش فیزیکی لازم برای جابجایی بار می شود؟ اگر تلاش لازم برای حرکت وسیله کمکی مشابه تلاشی باشد که برای جابجایی دستی بار مورد نیاز است، پس استفاده از چنین وسیله ای کاری عبث و بیهوده است.
• آیا بکارگیری چنین وسیله ای مشکلات جدیدی را به همراه خواهد داشت؟ اگر وسیله ی جابجا کننده ی بار در محوطه ای که کار تولید انجام می شود و کارگران در آنجا به فعالیت های دیگری نیز می پردازند، آن وسیله می تواند باعث ایجاد مزاحمت در کار شده و بدین ترتیب باعث کاهش آزادی حرکت کارکنان و اثر نامطلوب در وضعیت بدنی آنها در حین کار شود.
• آیا استفاده از آن ساده خواهد بود؟ اگر یک وسیله کمکی بسیار پیچیده و استفاده از آن نامناسب و مزاحمت آور باشد، کاربران تمایل خواهند داشت که کار جابجایی بار را بدون استفاده از چنین وسیله ای انجام دهند.
• آیا در هنگام استفاده از آن در یک منطقه کاری، عملکرد مناسبی در ارتباط با سرعت و قابلیت انعطاف خواهد داشت؟ این موضوع مخصوصاً زمانی بسیار مهم خواهد بود که کار آن وسیله با خط تولیدی که پیوسته در حال حرکت است رابطه ی متقابل داشته باشد.
• آیا استفاده از آن رضایت کاربران را بدنبال خواهد داشت؟ اگر کاربران از طراحی یا کاربرد وسیله ی جابجا کننده ی بار راضی نباش ند، ممکن است آن را مورد استفاده قرار ندهند.
• آیا زمانی که کاربران از وسایل حفاظت فردی (PPE) مخصوصاً دستکش  استفاده می کنند، می توانند براحتی با آن وسیله کار کنند؟ اگر در مواقعی که کاربران وسایل حفاظت فردی به تن دارند نتوانند به راحتی و آسانی از آن وسیله استفاده کنند، ترجیح می دهند که کار را بدون استفاده از آن به پایان برسانند.
• کاربران به چه میزان آموزش نیاز خواهند داشت؟ قبل از بکارگیری وسیله ی کمکی، باید در مورد مدت زمان مورد نیاز برای آموزش کاربران جهت آشنایی و کار با آن وسیله بررسی های لازم انجام و تصمیم گیری شود. اگر در این مورد آموزش های لازم انجام نشود، کار ایمن و استفاده ی مداوم از آن وسیله تضمین نخواهد شد.
• آیا آموزش بر عهده ی تأمین کنندگان وسیله مورد نظر خواهد بود؟ اگر چنین است، کارفرما باید مطمئن شود که نوع و مدت زمان آموزش کافی است.
• در مواقعی که از آن وسیله استفاده نمیشود، در چه مکانی قرار خواهد گرفت؟ در مواقعی که از آن استفاده نمی شود، برای تأمین فضای اضافی برای انجام کار ممکن است ضرورت داشته باشد که از محل اولیه به منطقه ای دورتر منتقل شود. طراحی وسیله باید بگونه ای باشد که این امکان فراهم شود.
• آیا وسیله مورد نظر دارای تجهیزاتی می باشد که بتوان آن را قفل نمود؟ اگر وسیله ی کمکی جابجایی بار می تواند آزادانه حرکت کند (مانند چرثقیل سقفی)، باید اطمینان حاصل کرد در مواقعی که تحت کنترل مستقیم کاربر نیست نمی تواند به هیچ جهتی حرکت نماید.
• آیا آن وسیله می تواند مورد استفاده ی نابجا یا غلط قرار گیرد؟ آن وسیله باید دارای امکاناتی باشد که کاربر نتواند آن را مورد استفاده ی نابجا قرار دهد.
• آیا امکان رها شدن یا آسیب دیدن اشیایی که باید توسط آن وسیله جابجا شوند وجود خواهد داشت؟ بعنوان مثال، اگر برای بلند کردن و جابجایی بار از یک سیستم مکشی استفاده می شود، در مواقعی که به علت وجود گردوغبار زیاد موجود روی بار، تماس مناسب با بار حاصل نشود، امکان سقوط آن وجود دارد.

قبل از طراحی یا خرید یک دستگاه کمکی جهت جابجایی و حمل بار، باید همه موارد فوق الذکر را دقیقاً مدنظر قرار داد در غیر این صورت امکان دارد که وسیله ی مذکور که احتمالاً گران قیمت هم می باشد در گوشه ی کارگاه متوقف و بلا استفاده باقی بماند. توصیه می شود، قبل از بکارگیری و استفاده ی کامل یک دستگاه در محیط کار، برای اطمینان از عدم وجود مسائل و مشکلات اولیه، آن وسیله را بصورت عملی مورد امتحان و آزمایش قرار دهید.

کاهش میزان جابجایی

روش های دیگری هم برای کاهش خطرات مرتبط با جابجایی دستی بار وجود دارد. در موارد خاص امکان کاهش میزان جابجایی وجود دارد. بعنوان مثال، بسیاری از ماشین های تولید مواد غذایی، پس از آماده کردن مواد، آنها را انتهای مسیر تولید به داخل یک ظرف می ریزند. معمولاً کارور ظرف را بلند کرده و قبل از انتقال آن به داخل پالت، برای وزن کردن به محل استقرار ترازو منتقل می کند. در اینجا می توان با نصب ترازو در انتهای میزی که ماده غذایی روی آن تولید می شود، بسادگی عمل بلند کردن و حمل ماده غذایی برای وزن کردن را حذف نمود. در این حالت ماده غذایی پس از تولید روی سطح ترازو قرار گرفته و پس از وزن شدن در داخل پالت مورد نظر قرار می گیرد.
البته، مسلم است که حذف یا کاهش میزان جابجایی مواد تولیدی همیشه امکان پذیر و عملی نمی باشد، در چنین مواقعی برای کاهش خطرات باید از راههای دیگری استفاده نمود.

برنامه های اطلاع رسانی و آموزشی

برنامه های اطلاع رسانی و آموزشی را باید بعنوان ابزارهایی برای حفاظت از افرادی که درگیر با عملیات جابجایی دستی بار هستند مورد استفاده قرار داد. محتوای برنامه ها باید بتواند درک صحیحی از روش های بلند کردن بار را برای کاروران تأمین کرده و همچنین اطلاعات آنها را به گونه ای افزایش دهد که بتوانند رویکردی معقول به کل محیط کار داشته باشند نه فقط به کار بلند کردن بار.

باید توجه نمود که فقط گروهی از افراد که آموزش های مربوط را دیده اند می توانند ارائه دهنده این قبیل برنامه های آموزشی باشند. یکی از جملات رایجی که کاروران اظهار می دارند این است که ما سالهاست در این روش مشغول به کار بوده و تاکنون مشکلات خاصی را تجربه نکرده ایم. تصور آنها این است که چون تاکنون از سلامت نسبی برخوردار بوده اند بنابراین در آینده هم اتفاق خاصی برای آنها نخواهد افتاد. برنامه های آموزشی باید بتوانند کاروران را متقاعد کند که بیشتر آسیب های ناشی از عملیات جابجایی دستی بار نتیجه اثرات تجمعی سال ها انجام کار به روش غلط است و تنها نتیجه یک بار انجام کار به روش غلط در شرایط خاص نمی باشد. همچنین لازم است آنها این حقیقت را بدانند که باید در همه جا و در هر بار که می خواهند شیئی را بردارند باید از روش های صحیح بلند کردن بار استفاده نمایند و بکارگیری این روش ها تنها مختص به محیط کار نباشد.

کاروران باید بتوانند جنبه های خطرناک مرتبط با جابجایی دستی بار در شرایط مختلف را تشخیص داده و به تبع آن بتوانند تمهیدات لازم برای کاهش ریسک های موجود را بکار گیرند. آنها باید در خصوص تشخیص اینکه آیا بعنوان مثال این بار را بدون افراد یا وسایل کمکی می توان بلند کرد یا خیر، اطلاعت کاری لازم داشته باشند. در هنگام مواجه شدن با یک بار ناشناخته، توصیه می شود که کاروران اقدامات زیر را انجام دهند:

• قبل از اقدام به بلند کردن یک بار به منظور ارزیابی وزن تقریبی آن، بار را از سمتی به سمت دیگر تکان دهید. بدین ترتیب می توانید تصمیم بگیرید که آیا قادر به بلند کردن آن هستید یا خیر؛
• به منظور پی بردن به این نکته که آیا وزن یک بار توزیع یکنواخت دارد یا خیر، بار را روی لبه یک سطح کار گذاشته و تکان بدهید؛
• قبل از اقدام به جابجایی یک جعبه یا مخزن، ابتدا آن را تست کنید تا به پر یا خالی بودن آن پی ببرید؛
• بار ناشناخته را به آهستگی از روی سطح بلند کنید. اگر ظاهراً به نظر می رسد که وزن بار آنقدر زیاد است که نمی توان به تنهایی آن را بلند کرد قبل از جدا شدن بار از سطح جایگاهش اعمال نیرو را متوقف کنید.

در موقع تحویل هر گونه وسایل کمکی یا تجهیزات حفاظت فردی به کاروران متصدی حمل بار، بایستی آموزش های عملی و تئوری مربوط به آنها داده شود.

برنامه های آموزشی باید انواع محیط های کار را که احتمال انجام عملیات در آنها می رود را مورد بحث قرار دهد تا از این طریق سطح ایمنی افزایش پیدا کند. باید برای کاروران روشن شود که نظم و نظافت خوب در محیط کار و ترتیب و توالی انجام وظایف محوله که معمولاً در کنترل آنهاست سهم بسزایی در کنترل ریسک های محیط کار دارد.

افراد مشغول به کار در کارهای اداری که به نظر می رسد محیط کارشان ارتباطی با جابجایی و حمل بار ندارد باید آگاه باشند که لباس معمولی آنها ممکن است برای جابجایی بارها مناسب نباشد. بعنوان مثال، استفاده از یک دامن بلند و تنگ ممکن است مانع از این شود که کارور در موقع بلند کردن بار وضعیت بدنی مناسبی را بخود بگیرد. اگر شخص در یک محیط کار خاص، به مقدار زیاد با عملیات جابجایی بار سروکار دارد، در اختیار گذاردن کفش ایمنی مناسب برای او مفید خواهد بود.

باید این آگاهی را به کاروران داد که چگونه خصوصیات فردی و وضعیت سلامتی آنها در میزان ریسک مترتب در عملیات جابجایی بار به روش دستی تأثیر می گذارد. بنابراین آنها در شرایط حاملگی و ناخوشی باید متناسب با وضعیت جسمانی خود عمل نمایند. سرانجام، برای اطمینان از اینکه عمل بلند کردن بار با ایمنی انجام می شود، لازم است روش های صحیح بلند کردن بار به آنها آموزش داده شود. باید بخاطر سپرد که فقط با آموزش روش های صحیح بلند کردن بار نمی توان بر مشکلات ناشی از محیط کار نامناسب فائق آمد.

اگر بخواهیم آموزش مؤثر واقع شود کاروران باید بجای اینکه نظاره گر باشند خود عمل نمایند. گفته می شود که یک فرد می تواند به شرح زیر مطالب را بخاطر بسپارد:

• ۱۰ درصد چیزی را که می خواند؛
• ۲۰ درصد چیزی را که می شنود؛
• ۳۰ درصد چیزی را که می بیند؛
• ۵۰ درصد چیزی را که می بیند و می شنود؛
• ۷۰ درصد چیزی را که خود انجام می دهد

در شروع برنامه آموزشی، کاروران را باید از هدف آموزش و تمرین آگاه ساخت. پس از اینکه آنها توضیحات کلی لازم در خصوص بلند کردن و حمل بار را دریافت داشتند، باید از آنها سئوال شود که آیا قواعد و اصول کلی مربوط را کاملاً درک کرده اند یا خیر؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، مجاز به بلند کردن بار می باشند. وقتی که کاروران کار حمل و بلند کردن اشیاء را شروع کردند باید در مورد نحوه اجرای کار باز خورد لازم را دریافت کنند، تا قبل از بوجود آمدن عادت های بد، بتوانند هر گونه اشتباه خود را اصلاح نمایند.

منبع: https://acgih.ir