مقدمه
بطور عمده مشخص شده است که یکی از عوامل ریسک مهم در ایجاد بسیاری از اختلالات اسکلتی-عضلانی ناشی از کار، وضعیت های بدنی است که فرد در حین انجام کار اتخاذ می نماید. از جمله عوامل ریسک شغلی موثر دیگر می توان به نیرو، فرکانس، تکراری بودن حرکات، مدت زمان انجام کار و نظیر آن اشاره نمود. بطور ایده آل برای ارزیابی اختلالات اسکلتی-عضلانی ناشی از کار باید کلیه این عوامل ریسک اندازه گیری و ارزیابی شوند، ولی به علت فقدان دانش کافی در مورد تمام این عوامل ریسک هنوز انجام این کار دشوار می باشد. بنا براین ارزیابی نمودن هر یک از عوامل ریسک برای ارزیابی مواجهه بسیار مشکل می باشد. علاوه بر این اطلاعات موجود در خصوص “سطح مواجهه ایمن ” نیز اندک می باشد. به همین دلیل هنوز که هنوزه هیچگونه اتفاق نظری در رابطه با چگونگی تلفیق متغیر ها و عوامل ریسک مختلف دخیل در بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی ناشی از کار و اطلاق عنوان “دوز” در دست نمی باشد؛ و از آنجایی که عوامل ریسک مختلف اغلب با عملیات واقعی مرتبط می باشند، لذا می توان بدون در نظر گرفتـن این وابستـگی وضعیت بدن را ارزیابی نمود. بنابراین در مطالعات اپیدمیولوژیکی، متغیر ها و عوامل ریسک مواجهه به ندرت به صورت مداوم در نظر گرفته شده اند. سیستم “امتیازدهی” که در بسیاری از تکنیک های مشاهده ای موجود است همگی فرضی بوده و نتیجه ارزیابی آنها فقط با سیستمهای مشابه قابل مقایسه و تفسیر می باشد.
با وجود این بعضی از سیستم ها تمایل به بررسی و کمی سازی و ارائه مواجهه کل مربوط به تلفیقی از عوامل ریسک مختلف دارند، ولی در حال حاضر مطالعات اپیدمیولوژیکی برای تعیین ارتباط بین عوامل ریسک چندان کافی نمی باشد. در بعضی از مطالعات نشانه های امیدوارکننده ای دال بر نزدیکی امتیاز دهی به عوامل ریسک موجود یافت می شود، ولی تعیین این نکته که آیا این امتیازات صحیح هستند، کاری بسیار سخت و شاید هم تا اندازه ای غیر ممکن باشد. با این وجود سیستم امتیازدهی به عنوان راهکاری قابل قبول برای تعیین تعامل و ارتباط بین عوامل ریسک دخیل در بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی ناشی از کار عمل نموده و ممکن است به عنوان تنها مرجع و راهکار در وضعیت فعلی با توجه به دانش موجود در نظر گرفته شود. شایان ذکر است قبل از اقدام به امتیاز دهی، در ابتدای امر بایستی به دقت ماهیت شغل شناسایی و ضمن بررسی وظایف موجود در شغل، آنالیز مشاغل بطور سلسله وار اجرا گردد و مشخص گردد که یک شغل خاص دارای چند وظیفه یا زیر وظیفه می باشد. ضمناً هر یک از این وظایف و زیر وظایف، قبل از بکارگیری تکنیک ارزیابی مواجهـه، باید بطور جداگانه مورد بررسی و آنالیز حرکتی قرار گیرند. همانطور که قبلاً اشاره گردید، امروزه ثابت شده است که اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار، با عوامل ریسکهای شغلی مختلفی در ارتباط می باشند که از آن جمله می توان به عوامل ریسکی نظیر نیرو، وضعیت بدنی، حرکات بدنی نامناسب و ارتعاش، عوامل استرس زای روانی و عوامل فردی و … اشاره نمود. در حال حاضر برای برآورد و ارزیابی مواجهه با عوامل ریسک دخیل در بروز اختلالات اسکلتی عضلانی ناشی از کار، روشهای متنوعی وجود دارد. این روشها شامل روشهای مشاهده ای، روشهای دستگاهی، روشهای گزارش دهی فردی و سایر روشهای فیزیکی-روانی می باشند. در این دستورالعمل سعی بر آن است که به بررسی تکنیکهای موجود برای برآورد بار فیزیکی (بر اساس وضعیت بدنی) و تکنیکهای مربوط به مواجهه با عوامل ریسک اسکلتی عضلانی مر بوط به کار به طور کلی و مختصر پرداخته شود.
روشهای مشاهده ای Observational Methods
– روشهای مشاهده ای مبتنی بر قلم و کاغذ
از اوایل قرن هفدهم روشهایی جهت ثبت وضعیت های بدنی انسان در اختیار بوده است اما با گذشت زمان و پیشرفت هایی حاصل شد که ثبت وضعیت بدنی با ابزارهای ترسیمی را امکان پذیر کرد.
روش Posturegram
Posturegram از جمله ابتدایی ترین روشها می باشد که برای انجام آن لازم بود که آنالیز کننده پس از مشاهده وضعیت بدن کارگر هنگام انجام کار، کارتی را انتخاب کند و وضعیت های مهم درون آن شغل را توصیف کند. در این روش برای کامل کردن یک وضعیت بدنی چند دقیقه زمان لازم است که به همین علت این روش برای ارزیابی فعالیت های دینامیک روش مناسبی نمی باشد.
روش OWAS
اُواس یک روش ساده تر برای ثبت وضعیت بدنی می باشد که در دهه ۱۹۷۰ توسط آقایان اُسمو کارهیو و بیرون نپ ارائه شد. در این روش حرکات اجزاء بدن نسبت به کمر، شانه، اندامها مشاهده می شود و برای برای وضعیت بدن و نیروی اعمالی او ۴ امتیاز دیجیتالی در نظر گرفته می شود که بیانگر فشار ناشی از وضعیت بدن بر دستگاه اسکلتی عضلانی است و بر همین اساس خطر شغل به ۴ گروه طبقه بندی می شود.
روش Posture Targetting
روش دیگری که برای برآورد استرس ناشی از وضعیت بدنی بکار می رود روش جهت یابی وضعیت بدنی می باشد که در سال ۱۹۷۹ توسط کورلت و همکارانش ارائه شد. در این روش آنالیز کننده باید وضعیت های بدنیسر، بالاتنه، بازو، ساعد، زانو و ساق پا را در دیاگرام بدن ثبت کند. تکمیل این مدل ۳۰ ثانیه یا بیشتر زمان می برد که بدین ترتیب برای کارهای نسبتاً استاتیک مناسب بود. کورلت و همکارانش در سال ۱۹۷۹ پیشنهاد کردند که از این روش برای ارزیابی حالتهای غیر تکراری و کوتاه مدت بدن استفاده شود.
روش اولویت بندی رودجرز برای تغییرات Rodgers Priority for Change
این روش در سال ۱۹۸۸ توسط سوزان رودجرز ارائه شد در این روش ابتدا شغلی که قرار است ارزیابی شود، به وظایف تشکیل دهنده آن تقسم می شود و در هریک از اجزاء اندامهای گردن، شانه، بازو/آرنج، مچ/دست/انگشتان، پا/زانو و قوزک/کف/پنجه پا مورد ملاحظه قرار می گیرد و سه فاکتور زیر در سه سطح ارزیابی می شود:
۱. اعمال نیرو و وضعیت بدنی: سبک، متوسط، سنگین
۲. مدت اعمال نیرو: کمتر از ۶۰ ثانیه، بین ۶ تا ۲۰ ثانیه، بیش از ۲۰ ثانیه
۳. فرکانس اعمال نیرو: کمتر از ۱ بار در دقیقه، ۱ تا ۵ بار در دقیقه، بیش از ۵ بار در دقیقه
هریک از عوامل یاد شده برای سمت راست و چپ بدن مشاهده شده سپس با ترکیب این سه فاکتور ریسک کار در یکی از سه دسته کم، متوسط، بالا و بسیار بالا قرار می گیرد.
روش Gill &Tunes
در سال ۱۹۸۹ گیل و تونز برای ثبت وضعیت های بدنی نشسته تکنیک دیگری را با نام خودشان ارائه کردند که در آن وضعیت بدنی روی کارتهایی ثبت شده بود و در هر کارت ترکیبی از ۴ زاویه قسمتهای مختلف بدن ترسیم شده بود. در این روش خصوصیات وضعیت های بدنی مختلف مانند فرکانس نسبی انجام وضعیت بدنی قابل شناسایی بود. ولی زمان لازم برای پرکردن این کارتها بیشتر از ۴۰ ثانیه بود. این زمان برای وضعیت های بدنی که به سرعت تغییر می کند بسیار طولانی است به همین دلیل در سال ۱۹۸۹ پیشنهاد کردند که از ترکیب این کارتهای روش گیل و تونز فیلم های ویدئویی استفاده گردد.
روش RULA
روش RULA یا سیستم ارزیابی سریع اندام بالایی توسط مک آتمنی و کورلت ارائه شد که در این روش شدت باری که در اثر وضعیت بدنی بر بدن وارد می شود را مورد ارزیابی قرار می دهد. اصول اولیه این روش از روش OWAS اقتباس شده است و برای کارهای نشسته کاربرد دارد. در این روش برای بیان وضعیت های بدنی از یک سیستم امتیاز بندی استفاده می شود و هر وضعیت بدنی توسط عدد گزارش می شود.
روش HAMA
روش هاما یا روش آنالیز حرکات دست- بازو، در سال ۱۹۹۴ توسطChristmansson برای آنالیز استرس وارد بر دست و بازو ارائه شد. این روش هنگامی به کار می رود که کارها عمدتا” شامل حرکات دست و بازو و در اندام بالایی باشد. در این روش نوع حرکت اصلی، نوع گرفتن با دست، موقعیت اندام بالایی، بار خارجی و درک فرد از انجام حرکت مورد توجه قرار می گیرد. هر امتیازام از این ۵ بخش اصلی دارای تقسیم بندی های ریزتری هستند که حرکات مختلف را توصیف می کنند. در این روش جمع آوری اطلاعاتی در رابطه با حرکات دست و بازو از طریق نوارهای ویدئویی جمع می شود و سایر اطلاعات لازم از طریق مشاهدات آنالیز کننده و صحبتهای او با فرد ارزیابی شونده به دست می آید.
روش PLIBEL
روش پلای بل یا روش شناسایی عوامل استرس اسکلتی عضلانی با اثرات صدمه زننده در سال ۱۹۸۷ توسط کیلبوم و کملِرت ارائه شد، و برای شناسایی خطرات ارگونومیک در ایستگاه کار طراحی شده است و از طریق چک لیست انجام می شود. در این چک لیست ها سئوالاتی در مورد وضعیت بدنیکار، حرکات، ایستگاه کار و طراحی ابزار وجود دارد و تا کنون درچندین مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است.
روش REBA
روش REBA یا روش ارزیابی سریع کل بدن، در سال ۱۹۹۵ توسط مک آتمنی و هاینت ارائه شد. این روش نیز بر مبنای همان اصول سیستم روش RULA پایدار است اما برای ارزیابی کارهایی مناسب است که وضعیت های بدنیدینامیک یا استاتیک دارند و برای ارزیابی کارهای متغییرمناسب می باشد. هنگام استفاده از این روش مشاهده کننده باید فعالیتی که قرار است ارزیابی شود را انتخاب کند آنگاه با استفاده از دیاگرام های روش REBA به موقعیتهای بدن امتیاز بدهد. این امتیاز بار کاری ترکیب می شود تا امتیاز کل به دست آید. امتیاز حاصل چیزی بیشتر از ترکیب ساده امتیاز ریسک ها است و یک سطح عمل را پیشنهاد می کند، تا لزوم مداخلات ارگونومیکی را نشان دهد.
روش Strain Index
روش دیگری که توسط استیون مور و آرون گارگ در سال ۱۹۹۵ ارائه شد روش شاخص استرین می باشد که روشی نیمه کمی برای آنالیز وضعیت بدنی است. این روش بر اساس اصول فیزیولوژیکی، بیومکانیکی و اپیدمیولوژیکی استوار است و هدف آن شناسایی مشاغلی است که در آنها کارگران در معرض خطر ایجاد ناراحتی درقسمت های اندامهای فوقانی قرار دارند. حساسیت در این روش حدود ۹۲/۰ دارد و بر اساس تعادل شش متغیر شدت اعمال نیرو، مدت اعمال نیرو، تعداد تقلا بر دقیقه، وضعیت بدنی مچ/ دست، سرعت انجام کار و مدت هر وظیفه در طول روز بنیان نهاده شده است. برای ارزیابی کارگر با این روش متغیر های یاد شده ارزیابی می شود و از جداول خاصی برای هر یک از عوامل ضریبی تعیین می گردد و در هم ضرب می شود که عدد حاصل شاخص استرین می باشد. در صورتی که عدد حاصل از ۵ بالاتر باشد شغل خطرناک محسوب می شود و این بدان معنی است که این شغل می تواند سبب ایجاد اختلالات اسکلتی عضلانی قسمتهای انتهایی اندام فوقانی گردد.
روش Quick Exposure Check (QEC)
این روش برای ارزیابی مخاطرات اسکلتی عضلانی مربوط به کار می باشد که توسط گوانگیان لی و پیتر باکل در سال ۱۹۹۸ طراحی شده است که در آن ارزیابی وضعیت پشت ، شانه / بازو، مچ/ دست و گردن مورد توجه قرار می گیرد و همچنین به تکرار حرکات ووضعیت بدنی آنها نیز توجه می شود. علاوه بر موارد فوق اطلاعاتی راجع به مدت کار، حد اکثر بار حمل شده، نیروی دست، ارتعاش، نیازهای دیداری کار و پاسخهای کارگران، نیز جمع آوری می شود. بزرگی هر آیتم ارزیابی شده در چند سطح مواجهه طبقه بندی شده است و ترکیب مواجهات با عوامل ریسکهای مختلف برای هر قسمت از بدن امتیاز ای در جدول مشخص می شود که در آن امتیاز بیشتر مواجهه با فاکتور های خطر بیشتری را بیان می کند. در این روش حد اکثر تعامل پنج جفت از مواجهات برای بدست آوردن امتیاز کل مواجهه لازم است.
روش Occupational Repetitive Actions (OCRA) Index
شاخص اُکرا یا شاخص فعالیتهای تکراری شغلی، در سال ۱۹۹۸ توسط اُکچی پینتی و کلمبینی برای ارزیابی مواجهه با فعالیت های تکراری اندامهای فوقانی به کار می رود. این شاخص رابطه بین تعداد حرکات روزانه که عملاً بوسیله اندامهای فوقانی در وظایف تکراری انجام می*شود و تعداد حرکات توصیه شده مربوطه را تعیین می*کند. تعداد حرکات توصیه شده بر مبنای یک ضریب ثابت مورد محاسبه قرار می گیرد.
| کاربرد | ویژگیهای اصلی | تکنیکها و ارائه کنندگان |
| روش آنالیز تمام بدن برای وظایف استاتیک | وضعیت های بدنی بدن با نمونه برداری از زمان دسته بندی می شوند و به صورت امتیازهای دیجیتالی ثبت می شوند. | Posturegram (Priel 1974) |
| روش آنالیز تمام بدن | وضعیت های بدنی بدن را به صورت اعداد دیجیتالی دسته بندی می کند. | OWAS (Karhu et al. 1977) |
| روش آنالیز تمام بدن برای وظایف استاتیک | با نمونه برداری از زمان ثبت وضعیت بدنیها (زوایا وجهات) انجام می گیرد. | Posture Targetting (Corlett et al. 1979) |
| روش آنالیز تمام بدن برای وظایف استاتیک و دینامیک | با مشاهده اندامهای گردن، شانه، بازو/آرنج، مچ/ دست/ انگشتان، پا/ زانو و قوزک/ کف/ پنجه پا سه فاکتور اعمال نیرو و وضعیت بدنی، مدت اعمال نیرو و فرکانس اعمال نیرو در سه سطح ارزیابی می شود. | Rodgers Priority for Change (Suzanne Rodgers 1988) |
| روش آنالیز تمام بدن برای وظایف نشسته | با نمونه برداری از زمان زوایا و فرکانس ثبت می شود. | Gil and Tunes (Gil and Tunes1989) |
| روش آنالیز برای اندام فوقانی | با نمونه برداری از زمان وضعیت بدنی به صورت امتیاز های عددی دسته بندی می شود (نیرو و فعالیت عضله در نظر گرفته می شود) | RULA (Mc Atamney and Corlett 1993) |
| روش آنالیز برای اندام فوقانی | نوع حرکت، دردست گرفتن، موقعیت دست و بار وارد آمده بر دست را ثبت می کند. | HAMA ( Christmansson 1994) |
| شناسایی عوامل ریسکها | چک لیست با سئوالاتی برای قسمتهای مختلف بدن | PLIBEL (Kemmlert & Kilbom1995) |
| ارزیابی خطر برای تمام بدن و کارهای غیر نشسته | امتیازدهی وضعیت های بدنی بدن و تخمین بار وارد شده | REBA (McAtamney&Hignett 1995) |
| ارزیابی خطر ایجاد اختلالات اسکلتی عضلانی در قسمتهای انتهایی اندام فوقانی برای مشاغلی که حرکات تکراری دست و بازو دارند. | شاخص استرین بر اساس تعادل ۶ متغیر شدت اعمال نیرو، مدت اعمال نیرو، تعداد کوشش بر دقیقه، وضعیت بدنی مچ / دست، سرعت انجام کار و مدت هر وظیفه در طول روز، بدست می آید. | Strain index (J. Steven Moore Arun Garg 1995) |
| روش آنالیز برای تمام قسمتهای بدن و وظایف استاتیک و دینامیک | برآورد سطح مواجهه برای وضعیت های بدنی نامناسب، تکرار حرکات، نیرو و مدت انجام وظیفه | QEC (Li and Buckle 1998) |
| ارزیابی نقاط انتهایی اندام فوقانی برای فعالیتهای تکراری (استاتیک و دینامیک) | از طریق زمان سنجی و بررسی عوامل ریسک نیرو، تکرار فعالیت ها در دقیقه، زمان بازگشت، وضعیت بدنی و عوامل ریسک تأثیر گذار و اضافی، اختلالات اسکلتی – عضلانی اندام فوقانی رابرررسی کرده و شغل مورد نظر را آنالیز می کند. | OCRA (E.Occhipinti 1998) |
– روشهای مشاهده ای مبتنی بر کامپیوتر یا نوارهای ویدئویی
علاوه بر تکنیکهای مشاهده ای مبتنی بر قلم و کاغذ، تکنیکهای مشاهده ای دیگری نیز به وجود آمده اند که درآنها وضعیت های بدنی و فعالیتهای کاری در محل توسط کامپیوتر یا نوارهای ویدئویی ثبت می شوند و بعداً با استفاده از کامپیوتر مورد آنالیز قرار می گیرند که در اینجا به نمونه هایی از این سیستم ها اشاره می گردد:
Armstrong, PEO, HARBO, TRAC, ROTA, VIRA, Yen Radvin, Wells, Keyserling
در این سیستم ها مشاهده به دو صورت کلی زیر قابل انجام است:
۱- نمونه برداری از زمان
۲- شبیه سازی (در زمان واقعی)
یکی از مزایای این سیستم ها توانایی حمل و نقل اطلاعات وضعیت بدنی در زمان واقعی می باشد که موجب دور شدن از شرایط مشاهده ای فردی می شود. همچنین در این روشها می توان بدون وجود مشاهده گر، حرکات بدن را ثبت کرد ولی آنالیز رکورد های ثبت شده در این نوارها به یک تحلیل گر حرفه ای و آموزش دیده نیازدارد تا بتواند وضعیت های بدنی صحیح را مشخص کند. علاوه بر این اگر جزئیات وضعیت بدنی نیز مورد توجه باشد زمان کافی برای آنالیز اطلاعات در دسترس می باشد همچنین در موقعیت های واقعی کار می توان از دور بین متحرک استفاده کرد تا نسبت به اپراتور تغییر کند و در نتیجه بتوان زوایای وضعیت بدنی مشاهده شده را در یک موقعیت واقعی روی نوار ثبت کرد. علاوه بر این به نظر می رسد که معیار طبقه بندی فعالیت های کاری یا وضعیت های بدنی در برخی از این روشهای مشاهده ای به صورت ضعیفی تعریف شده است که مقایسه مطالعات مختلف را مشکل کرده است.
| تکنیک | خصوصیات اساسی | زمینه کاربرد |
| Armstrong et al. 1982 Armstrong 1986 | وضعیت دست در حالتهای مختلف گرفتن یا چنگ زدن مشخص می شود و سطح تماس با دست یا انگشت به کدهای عددی ثبت می شود. این کار از طریق نمونه برداری زمانی به وسیله فیلم های ویدیو و کامپیوتری نمودن اطلاعات هم برای وضیت و هم نیرو انجام می شود. | ارزیابی وضعیت اندام های فوقانی |
| ARBAN (Holzmann 1982) | کد بندی وضعیت بدن و موقعیت بار توسط نمونه برداری زمانی از روی فیلم های ضبط شده، استفاده از Borg Scale برای برآورد تلاش وضعیت (Posture effort)، استرس ماهیچه ای و ارتعاش و نهایتاً تجزیه و تحلیل با کامپیوتر | ارزیابی استرس فیزیکی روی تمام بدن |
| VIRA (Kilbom & piersson (Kilbom 1989) | تجزیه و تحلیل رایانه ای زمان واقعی موارد ضبط شده روی نوار ویدئو از نظر تکرار وضعیت و طول مدت آنها و همچنین جابجائی ها | ارزیابی وضعیت بالای بدن |
| Keyserling ۱۹۸۶ | ثبت زمان واقعی از روی نوار ویدئو در رایانه و تجزیه و تحلیل آن از نظر تکرار و طول مدت هر وضعیت در دسته بندی های از قبل تعریف شده | مشاغل تکراری و غیر نشسته |
| PEO (Fransson Hall et al. 1995) | تجزیه و تحلیل رایانه ای اطلاعات جمع آوری شده در زمان واقعی مربوط به جابجائی وضعیت تنه | اندام فوقانی و تنه برای مشاغل دینامیکی – جابجائی دستی |
روشهای مستقیم یا دستگاهی Direct/Instrumental Methods
در روشهای مستقیم می توان به صورت لحظه ای (با استفاده از ابزار های دستی) یا به صورت مداوم (با استفاده از تجهیزات الکتریکی) وضعیت بدنی را تشریح کرد. ابزارهای دستی در این روشها شامل گونیومترها می باشند که این وسائل با بدن جفت می شوند و زوایای بدن را اندازه گیری می کنند یا روی کاغذ ترسیم می کنند. مزیت ظاهری این سیستم ها این است که وضعیت بدنی بدن با تمام جزئیاتش قابل بررسی می باشند. ولی این روشها معمولاً برای کارهای استاتیکی در آزمایشگاهها به کار می روند تا رنج حرکات مفاصل را مشخص کنند و برای کارهای دینامیک که احتیاج به پایش مداوم حرکات دارد مناسب نیستند. جزئیات بیشتر در مورد این تکنیکها توسط Cortez & Cooper مورد بحث قرار گرفته است. تاکنون پنج روش مستقیم شناخته شده است که به شرح ذیل می باشند.
– گونیومترها
گونیومترها ابزارهایی هستند که به بخشهای مختلف بدن متصل می شوند و به صورت مداوم زوایای بین بخشهای مشخص شده را ثبت می کنند. سیستم های گونیو متر در دو نوع دستی و الکتریکی ساخته شده اند.
– سیستم های اسکن نوری
در سیستم های اسکن نوری نشانگر هایی وجود دارند که در نقاط ویژه آناتومیکی قرار می گیرند و نور را منعکس می کنند. جابجایی این نشانگرها با ابزارهای اسکن نوری مثل اسکنر آینه ای یا دتکتورهای تصویرهای الکتریکی قابل تشخیص است. یکی از نمونه های بارز این سیستم ها CODA-3 می باشد که در آن سه دسته از شعاعهای نور سفید قطبی از طریق آینه های چند ضلعی که اطراف آن را پوشانده اند با سرعت از نقطه مورد نظر عبور می کنند. وقتی شعاعهای نوری به نشانگرها می رسند قسمتی از نور، از همان مسیر اول به عقب بر می گردند که نهایتا توسط دیودهای نوری موجود در اسکنرها تشخیص داده می شوند. فاز پالسهای بازگشتی در اثر چرخش آینه ها موقعیت نشانگر را مشخص می کند. مختصات سه بعدی همه نشانگـر ها در زمان واقعی توسط یک کامپیـوتر محاسبه می شود.
– سیستم های سونیک
یک سیستم سونیک توسطNadler & Goldman در سال ۱۹۵۶ ساخته شد که برای اندازه گیری جابجایی، سرعت و شتاب حرکت اجزائ بدن بکار می رفت. این سیستم دارای منتشر کننده ای بود که به افراد بسته می شد و دارای نوسانگر، سه میکروفن وسایر دستگاهها بود. امواج ماورای صوت توسط نوسانگر منتشر می شد و توسط منتشر کننده انتقال می یافت و با میکروفن در یافت می شد. فرکانس آن توسط اثر دوپلر با فرکانس اولیه انتشار اختلاف داشت و این فرکانس دریافت شده با سرعت متناسب بود که Kattan & Nadler در سال ۱۹۶۹ کاربرد این سیستم برای بررسی حرکات دست را ارائه کردند. از آنجایی که دما، دانسیته هوا، رطوبت نسبی و فشار جوی بر سرعت صوت اثر می گذارند، اگر بررسی در شرایط محیطی متفاوت صورت گیرد باید کالیبراسیون دقیقی صورت گیرد. بنابراین کاربرد اینگونه سیستم ها غالباً به انجام فعالیتهای آزمایشگاهی محدود می شوند.
– سیستم های الکترومغناطیسی
در سیستم های الکترومغناطیسی توسط یک سری منتشر کننده های میدان های مغناطیسی منتشر می شوند تا موقعیت و زوایای در یافت کننده های سبک را ردیابی کنند. در یافت کننده ها در نقاط مختلف بدن قرار می گیرند و داده های ورودی از طریق سنسورها به کامپیوترمی روند و جهت یابی سنسور ها با توجه به منتشر کننده ها محاسبه می شوند. مزیت اصلی این سیستم این است که حرکات مفاصل به صورت مداوم در محورهای X ، Y و Z و درشش درجه آزادی قابل اندازه گیری است. همچنین حرکت های چندین مفصل به طور هم زمان قابل اندازه گیری می باشد و نیز مساله پنهان شدن هم پیش نمی آید. بنابراین اندازه گیری حرکات پیچیده مفاصل مانند مفصل شانه نیز امکان پذیر است. یکی از معایب این سیستم ها این است که رد یابی دریافت کننده ها به رنج های خاصی محدود می شود و نیز پایداری داده ها ممکن است تحت تاثیر میدان های مغناطیسی قرار گیرند.
– وسائل مبتنی بر شتاب
از این وسائل برای تشخیص و ارزیابی وضعیت های بدنیاستاتیک مانند دراز کشیدن، نشستن، ایستادن یا فعالیت های دینامیک مانند راه رفتن و دوچرخه سواری در زمانهای طولانی استفاده می شود.
سنسورهای حساس به شتاب یک پل سیلیکونی Monolithic می باشند که دارای حساسیت و مقاومت خاص می باشند. این وسیله نسبت به حرکت در یک جهت حساس می باشد و پاسخ آن تغییر شتاب است این سیستم اغلب برای اندازه گیری های مداوم تغییرات وضعیت بدنی بکار می رود و داده های آن توسط یک ثبات سبک و قابل حمل و نقل ثبت می شود. این روش بطور مستقیم تغییرات زاویه ای بدن را ثبت نمی کند و نتایج آن می تواند تحت تاثیر شرایط محیطی مانند میرایی، دما و حرکات پسیو قرار گیرد.
– روش گزارش دهی فردی Self-Reporting Method
یکی از روشهای دیگر برای ارزیابی بار فیزیکی کار، ناراحتی بدن یا استرس کار، گزارشهایی است که افراد راجع به کار خود می دهند. این اطلاعات از طریق دادن فرم هایی شبیه نقشه بدن، پرسشنامه ها، چک لیست ها یا مصاحبه با این افراد به دست می آید. روش پرسشنامه ای متداول ترین روشی است که در مطالعات اپیدمیولوژیکی مورد استفاده قرار می گیرد. این روش قصد دارد بار ناشی از وضعیت بدنی بر بدن را ارزیابی کند. اما این روش مستعد اثر پذیری از متغییرهای بسیاری است. همچنین مطالعات نشان داده است که دستاوردهای حاصل از این گزارش های فردی برای تحقیقات ارگونومیکی از اعتبار و قابلیت اعتماد پایینی برخوردار است.
در تقسیم بندی دیگر ابزارها و روش های ارزیابی ارگونومی را می توان به پنج گروه کلی زیر طبقه بندی نمود:
۱. روش های ارزیابی فیزیکی
۲. روش های ارزیابی فیزیولوژیکی
۳. روش های ارزیابی شناختی و رفتاری
۴. روش های ارزیابی طراحی سیستم ها و محصول
۵. روش های ارزیابی ماکروارگونومی
بخش دانلود
در این بخش دو فایل با موضوعات ۱- راهنمای کلی روش های ارزیابی پوسچر ویژه کارشناسان بهداشت حرفه ای شاغل در مراکز بهداشتی درمانی و ۲- روشهای ارزیابی ارگونومیکی مهندس کاوندی شامل معرفی دهها روش ارزیابی برای دانلود آورده شده است.
دانلود۱:
فایل پاورپوینت راهنمای کلی روش های ارزیابی پوسچر ویژه کارشناسان بهداشت حرفه ای شاغل در مراکز بهداشتی درمانی
به سبد خرید شما اضافه شد
پس از پرداخت وجه برای دانلود، در منوی اصلی سایت
روی گزینه پنل کاربری و سپس پیشخوان کلیک کنید.
لینک دانلود در قسمت خریدهای شما در دسترس می باشد/
به سبد خرید شما اضافه شد
دانلود ۲:
فایل PDF روشهای ارزیابی ارگونومیکی مهندس کاوندی، معرفی دهها روش ارزیابی
به سبد خرید شما اضافه شد
پس از پرداخت وجه برای دانلود، در منوی اصلی سایت
روی گزینه پنل کاربری و سپس پیشخوان کلیک کنید.
لینک دانلود در قسمت خریدهای شما در دسترس می باشد/
به سبد خرید شما اضافه شد
