طبیعی است بسیاری از افراد نام این بیماری به گوششان نخورده باشد، برخی نیز نام سندرم تونل کارپال به عنوان یک عارضه درد مچ در ذهنشان نمی‌ماند. اما بعضی از افراد که تعدادشان هم کم نیست شب‌ها از گزگز، سوزش و خواب‌رفتگی مچ دست بی‌خواب می‌شوند. “سندرم تونل کارپال” نامی ناآشنا اما دردی آشنا برای بسیاری از افراد شب زنده‌دار است.

سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال (نشانگان مجرای مچ دست)، عارضه‌ای مربوط به مچ دست است که به التهاب در تونل کارپال برمی‌گردد. تونل کارپال یک مجرای باریک در بالای مچ دست است. این کانال از عصب مدیان و تاندون‌هایی که انگشتان دست را خم می‌کنند، محافظت می‌کند.

فشار به این عصب باعث درد مچ دست و کف دست می‌شود و در برخی انگشتان به خصوص انگشت شست، انگشتان میانی و اشاره بی حسی و سوزش ایجاد می‌کند. اگر این عصب درون تونل کارپال مکرراً تحریک شود و تحت فشار قرار گیرد، ممکن است به سندرم تونل کارپال منجر شود.

دلیل ابتلا به سندرم تونل کارپال

امروزه بیشتر کارها با کامپیوتر و پشت میز کار انجام می‌شود. استفاده نادرست از موس کامپیوتر یا لپ‌تاپ افراد زیادی را به سندرم تونل کارپال و مچ درد مبتلا کرده است. قرارگیری نادرست دست در ساعات طولانی کار با موس فشار زیادی به تونل کارپال وارد می‌کند که باعث مچ درد می‌شود. قرار دادن مچ دست در وضعیت صحیح هنگام استفاده از موس و کیبورد، صفحه کلید کامپیوتر و لپ‌تاپ از ابتلا به سندرم تونل کارپال و مچ درد جلوگیری می‌کند.

علائم سندرم تونل کارپال

سندروم تونل کارپال اکثرا به آهستگی و با علائمی مانند سوزش، خارش، گزگز یا بی حسی در کف دست و انگشتان، شروع می‌شود. علائم این عارضه معمولا در طول شب شدیدتر شده و خواب بسیاری از افراد مبتلا را مختل می‌کند.

اگر مدتی است وقفه‌ای در خوابتان ایجاد شده و به علت بی حسی انگشتان از خواب بیدار می‌شوید، احتمال آن وجود دارد که در مراحل اولیه ابتلا به سندرم تونل کارپال یا CTS باشید.

بی خوابی مزمن ناشی از CTS علاوه بر درد دست عواقب دیگری هم دارد که روی فعالیت‌های روزانه تاثیر می‌گذارد. در واقع بی خوابی‌های مزمن سلامت عمومی افراد را به خطر می‌اندازد.

علت درد شبانه در سندرم تونل کارپ

درد شبانه همانطوری که گفته شد علامت مهم این ضایعه است این درد دو علت دارد:

الف-عدم برگشت خون وریدی به دلیل بی حرکت ماندن دست

ب-وضیت بد مچ دست در طی خوابیدن

در رابطه با این ضایعه یک سری عوامل تحت عنوان Risk factors نیز مطرح هستند که به بعضی از آنها اشاره می شود:

۱-Wrist Ratio در کسانی که قطر خارجی داخلی مچ دست با قطر قدامی خلفی ان تقریبا برابر باشد (مقطع مربعی مچ دست) C.T.S شایع تر است.

۲- در کسانی که قطر قدامی –خلفی کانال نخاعی گردنی آنها در سطح C5-C6 کم باشد C.T.S شایع تر است.

۳-کمبود ویتامین B6 (کمبود آن در آستانه درد را در اعصاب پائین می آورد).

۴-وضعیت های بد مچ دست در خوابیدن: مثلا در کسانی که عادت دارند مچ دست خود را حالت خمیده در زیر چانه قرا دهند C.T.S شایع تر است.

۵-Wrist palm ratio: که نسبت به قطر قدامی خلفی مچ دست به اندازه کف دست از چین عرضی مچ دست تا چین مفصل Mcp(متاکارپوفالانژیال) سوم می باشد. در افزایش این نسبت C.T.S شایعتر است.

۶-Body mass index یا BMI یعنی وزن تقسیم بر دو برابر قد در این ضریب احتمال در گیری بیشتر است.

خطرات بی خوابی مزمن

عوارض جدی زیر از عواقب بی‌خوابی‌های مزمن است که سلامت انسان را تهدید می‌کند. از جمله: آریتمی قلبی، افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی، واکنش شناختی مغز، میگرن، از دست دادن حافظه، افزایش شیوع سکته مغزی و سایر اختلالات مغزی.

البته ممکن است ریشه بی خوابی چیزی جز CTS باشد. هر کسی به هر دلیلی از بی خوابی رنج می‌برد باید در جهت رفع ریشه عارضه اقدام کند.

نتایج یک تحقیق در دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۱۲ نشان می‌دهد که ۲۷۴ هزار مورد از حوادث مرتبط با کار ریشه در بی‌خوابی شبانه دارد. افرادی که شغل آنها رانندگی است یا با تجهیزات سنگین کار می‌کنند و به گونه‌ای با جان افراد سر و کار دارند باید در طول شب به‌طور کامل بخوابند در غیر این صورت باعث اختلال در انجام وظیفه‌شان می‌شود که می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد. ضعف ناشی از بی‌خوابی شبانه تاثیر مخربی بر دقت و تمرکز فرد در روز و هنگام کار دارد که منجر به کاهش بهره‌وری افراد می‌شود و در نهایت می‌تواند به بروز حوادث جدی در محیط کار بیانجامد. با توجه به اهمیت کیفیت خواب، می‌بایست اقدامات عملی در جهت رفع منشا بی خوابی انجام شود. افراد بسیاری شب‌ها از مچ درد یا بی حسی دست رنج می‌برند و علت آن را نمی‌دانند در حالی که این دردها از علایم اولیه سندرم تونل کارپال است.

مطالعه دیگری در دانشگاه بروکلین آمریکا رابطه‌ی تنگاتنگ میان سلامت افراد و کیفیت خواب را نشان می‌دهد. موقعیت نامناسب مچ دست در روز هنگام کار، در شب خودش را به شکل درد یا مورمور شدن دست‌ها نشان می‌دهد. گروهی از محققان در دانشگاه بروکلین اثر دردهای مربوط به سندرم تونل کارپال را بر شاخص‌های کیفیت زندگی مطالعه کردند. نتایج نشان داد که کیفیت خواب در اثر دردهای شبانه ناشی از سندرم تونل کارپال کاهش چشمگیری دارد.

جلوگیری از ابتلا به مچ درد و سندرم تونل کارپال با استفاده از موس پد

هنگام کار با موس مچ دست خم شده و به عصبی که از مچ دست می‌گذرد فشار وارد می‌کند، در نتیجه دچار مچ درد می‌شوید. برای جلوگیری از خم شدن مچ دست از انواع موس پد استفاده کنید، به‌طوری‌که پد زیر مچ قرار داده شده و از خم شدن مچ جلوگیری کند.

ورزش برای کاهش درد سندرم تونل کارپال

تجربه ثابت کرده است که ورزش مچ دست می تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند و همچنین درد آن را کم کند. قبل از شروع کار و در زمان استراحت، این ورزش ها را انجام دهید.

۱- هر دو دستتان را در مقابل خود، صاف و مستقیم قرار دهید.

• مچ و انگشتان دست ها را به عقب ببرید، درست مانند پلیس که می گوید: ایست!
• در این حالت ۵ ثانیه بمانید و بعد مچ و انگشتان را رها کنید.
• سپس با دو دست کشیده و صاف، دستانتان را مشت کنید و آن را محکم فشار دهید.
• در این وضعیت نیز، ۵ ثانیه بمانید.
• بعد مشت محکم شده را به آرامی به طرف پایین خم کنید.
• در این حالت به مدت ۵ ثانیه بمانید و بعد مچ و انگشتان را شل کنید.
• این حرکات را ۹ بار انجام دهید و سپس مشغول کارهای روزانه خود شوید.

• به دقت با دست مشت شده، ۱۵ بار حرکت دایره وار (مانند: حرکت عقربه های ساعت) بزنید.
• سپس، مشت دست را باز کرده و دست خود را شل کنید.
• بار دیگر این حرکت را انجام دهید، منتهی این بار در خلاف جهت عقربه های ساعت، دست مشت شده را بچرخانید.
• بعد، مشت دست را باز کرده و دست خود را شل کنید.
• این حرکت را با دست چپ نیز در جهت حرکت عقربه های ساعت و خلاف جهت عقربه های ساعت تکرار کنید.

۳- دست راست خود را مشت کنید. سپس مدت ۱۰ ثانیه، تا جایی که می توانید مشت خود را باز کنید.

• بعد، دست را شل کنید.
• این حرکت را ۱۰ بار انجام دهید.
• سپس، با دست دیگر نیز این ورزش را انجام دهید.
• این ورزش را در طول روز برای کاهش فشار و سفتی مچ انجام دهید.

• کمپرس سرد برای دردهای مزمن مفید است، ولی اگر با کمپرس گرم، درد تسکین یافت، به احتمال زیاد این درد مربوط به درد ناشی از سندرم تونل کارپال نیست

۴- دست راست خود را مشت کنید و بعد از ۵ ثانیه، مشت خود را به آرامی باز کنید تا دستتان به طور کامل باز و کشیده شود.

• در این حالت به مدت ۵ ثانیه بمانید و سپس آن را شل کنید.
• این حرکت را ۵ بار انجام دهید.
• با دست دیگر نیز همین حرکت را انجام دهید.

۵- کف دو دست خود را در برابر قفسه سینه فشار دهید.

• سپس، آرنج های خود را به آرامی بالا ببرید و ۱۰ ثانیه به همان حالت بمانید.
• سپس، دستان خود را شل کنید و مچ دستتان را تکان دهید.

۶- انگشت وسطی و انگشت حلقه دست راست خود را بالا نگه دارید و انگشتان دیگر خود را مشت کنید.

• انگشت وسطی و انگشت حلقه را به صورت دایره وار در جهت عقربه های ساعت و خلاف جهت عقربه های ساعت، هر کدام ۵ بار بچرخانید.
• سپس، با دست دیگر خود نیز همین ورزش را انجام دهید.