مقاله۸: چالشهای بزرگ برای علم فاکتورهای انسانی و ارگونومی
Grand challenges for human factors and ergonomics
بعد مدتها ی مقاله خوبی پیدا کردم که بخونم، اونقدر جالب بود که تموم نکرده حیفم بود باهاتون به اشتراک نزارم.
از اون مقاله هاس که سال ها میمونه، البته بایدیم اینجوری باشه چون نویسنده هاش همه از خفن ها ارگونومی هستن و بنظر دعوایی که بین دو تا از تیم هاشون بود رو کنار گذاشتن.
خلاصه اگه میخاین ارگونومی معاصر و آینده رو بفهمید این مقاله رو بخونید.
نکته مهم اینه که در ۶ چالشی که نویسندگان مطرح میکنند فقط یک چالش مرتبط با شغل و کار است، پس تو رو خدا دیگه کم بگین ارگونومی یعنی قانون کار. ما از این خیلی ساله گذشتیم و بچه ها بهداشت حرفه ای همون مرتبط با شغل رو دنبال کنند کافیه، ارگونومیست ها باید به موارد دیگه بپردازند.
۶ چالش مطرح شده :
- lution in Societal Thinking
- Future of Human Work in Industry 5.0
- Climate Change and Sustainability
- Future of Education and Training
- Future of Personalized Health
- Life, Technology and the Metaverse
امیدوارم ارگونومی در مسیر درست قرار بگیره
و لطفا این مقاله رو در تمام گروه های ارگونومی به صورت ژورنال کلاب ارائه بدین، تا دید نسل جدید نسبت به رشته بهتر بشه.
به نقل از: کانال تلگرامی مجله ارگونومی ایران
دانلود مقاله اصلی:
به سبد خرید شما اضافه شد پس از پرداخت وجه برای دانلود، در منوی اصلی سایت روی گزینه پنل کاربری و سپس پیشخوان کلیک کنید. لینک دانلود در قسمت خریدهای شما در دسترس می باشد/ به سبد خرید شما اضافه شد
و در ادامه خلاصه این مقاله به زبان فارسی خدمت همه علاقه مندان ارگونومی:
چالشهای بزرگ برای علم فاکتورهای انسانی و ارگونومی
مقدمه
در این مقاله، نویسندگان تلاش کردهاند تا چالشهای کلیدی و راهبردی پیش روی حوزهی Human Factors and Ergonomics (HF/E) را شناسایی و دستهبندی کنند. هدف از این بررسی، تعریف دستورکار پژوهشی و کاربردی برای آیندهی این رشته در سطوح علمی، صنعتی و اجتماعی است. مقاله بر این نکته تأکید دارد که فاکتورهای انسانی، تنها به بهبود ایمنی یا راحتی محدود نمیشود، بلکه در قلب توسعهی فناوری، نوآوری اجتماعی و طراحی سیستمهای پیچیده قرار دارد.
چرا به شناسایی چالشهای بزرگ نیاز داریم؟
دنیای امروز با مسائلی نظیر:
- پیچیدگیهای تکنولوژیک (هوش مصنوعی، اتوماسیون پیشرفته)
- بحرانهای جهانی (تغییرات اقلیمی، پاندمیها)
- تحولات اجتماعی و فرهنگی (سالخوردگی جمعیت، تغییرات سبک زندگی)
روبرو است. علم فاکتورهای انسانی میتواند نقش فعالی در مقابله با این چالشها ایفا کند، مشروط بر آنکه دیدی آیندهنگر و راهبردی نسبت به پیشرفتهای خود داشته باشد.
رویکرد مقاله
نویسندگان، از طریق تحلیل منابع گسترده، گفتوگو با متخصصان و بررسی تجربیات گذشته، مجموعهای از چالشهای بزرگ را در ۶ حوزهی اصلی طبقهبندی کردهاند. این چالشها نه تنها جنبههای فنی، بلکه فرهنگی، اقتصادی، آموزشی و سازمانی را نیز در بر میگیرند.
حوزه اول: فناوریهای نوین و ارگونومی
چالش ۱: همزیستی انسان و هوش مصنوعی
با گسترش هوش مصنوعی (AI)، تعامل انسان و سیستمهای خودکار به سطحی پیچیده رسیده است. چالش اصلی، طراحی واسطهایی است که:
- شفافیت در تصمیمگیریهای AI را حفظ کنند.
- قابلیت اعتماد کاربر را افزایش دهند.
- بار شناختی افراد را کاهش دهند.
چالش ۲: رباتیک مشارکتی و تعامل انسان-ماشین
ورود رباتهای مشارکتی (Cobot) به محیطهای کاری، نیازمند طراحی پروتکلهای ارگونومیک برای تعامل ایمن، مؤثر و انسانی است. HF/E باید:
- محدودیتها و تواناییهای انسان را در مقابل توان رباتها تحلیل کند.
- سناریوهای همکاری مشترک را از دید ایمنی، کارایی و روانشناختی بررسی کند.
چالش ۳: واقعیت مجازی/افزوده و طراحی تجربیات انسانی
در محیطهای VR/AR، مغز انسان با تجاربی غیرواقعی مواجه میشود که ممکن است:
- تعارض حسی ایجاد کند.
- باعث خستگی ذهنی یا ناسازگاری شناختی شود.
ارگونومی باید به طراحی محیطهای مجازی سازگار با عملکرد ادراکی انسان بپردازد.
حوزه دوم: پیچیدگیهای سیستمهای اجتماعی-فنی
چالش ۴: طراحی برای سیستمهای پیچیده و در حال تغییر
در سیستمهایی مانند مراقبتهای سلامت، حملونقل هوشمند یا تأسیسات هستهای، رفتار انسان با سایر اجزا در تعامل پیچیده است. HF/E باید:
- ابزارهایی برای مدلسازی و شبیهسازی این تعاملات طراحی کند.
- روشهای ارزیابی عملکرد کل سیستم (نه فقط اپراتورها) را توسعه دهد.
چالش ۵: تابآوری و انعطافپذیری در برابر بحرانها
در شرایط بحرانی مانند زلزله، قطع برق یا پاندمی، انسانها و سیستمها باید تابآوری (Resilience) داشته باشند. وظیفه HF/E این است که:
- طراحی را بر اساس سازگاری با عدم قطعیتها انجام دهد.
- از دیدگاه انسانی، ظرفیتهای پاسخدهی به بحران را افزایش دهد.
حوزه سوم: رفاه انسانی، سلامت و کیفیت زندگی
چالش ۶: ارگونومی برای سالمندان و جمعیتهای آسیبپذیر
با افزایش میانگین سنی جمعیت جهان، طراحی برای افراد سالمند باید به یکی از محورهای اصلی تبدیل شود. این شامل:
- طراحی محیطهای زندگی امن، ساده و قابل استفاده است.
- تسهیل استفاده از فناوریهای نو توسط سالمندان میشود.
چالش ۷: بهداشت روانی در محل کار و فناوریهای دیجیتال
کار در عصر دیجیتال، به مشکلاتی مانند:
- خستگی شناختی
- فرسودگی شغلی
- وابستگی به فناوری
منجر شده است. ارگونومی باید در ارتقای سلامت روانی شغلی نقش فعالتری داشته باشد، از جمله با طراحی سیستمهای قابل تنظیم، متناسب با نیازهای فردی.
حوزه چهارم: ارگونومی در سطح جهانی و بینفرهنگی
چالش ۸: گسترش مفاهیم HF/E به کشورهای در حال توسعه
بخش عمدهای از جمعیت جهان در مناطقی زندگی میکنند که دسترسی مناسبی به خدمات ارگونومیک ندارند. چالش اصلی، طراحی و توسعه راهحلهایی است که:
- متناسب با منابع محدود و شرایط اقلیمی خاص باشند.
- از نظر فرهنگی، قابل قبول و بومیسازیشده باشند.
- به زبانها و ساختارهای اجتماعی محلی توجه داشته باشند.
این حوزه به ویژه در توسعه سیاستهای بهداشتی و ایمنی در محل کار اهمیت دارد.
چالش ۹: ارگونومی در بحرانهای جهانی و تغییرات اقلیمی
پدیدههایی مثل تغییرات اقلیمی، مهاجرتهای اجباری و فجایع انسانی، باعث جابهجاییهای عظیم جمعیتی و تغییر در ماهیت کار شدهاند. HF/E باید نقش خود را در طراحی:
- پناهگاهها، سکونتگاههای موقت و سیستمهای امدادرسانی ایفا کند.
- راهکارهای پایدار و دوستدار محیطزیست را ارائه دهد.
- با فشارهای جدیدی که بر سلامت، ایمنی و روان انسان وارد میشود، مقابله کند.
حوزه پنجم: آموزش، توسعه حرفهای و اخلاق
چالش ۱۰: آموزش چندرشتهای و تفکر سیستمی در HF/E
برای حل چالشهای آینده، لازم است متخصصان HF/E:
- توانایی کار در تیمهای بینرشتهای (مهندسی، علوم رفتاری، طراحی و غیره) را داشته باشند.
- درک عمیقی از تفکر سیستمی پیدا کنند.
- ابزارهای دیجیتال، دادهمحور و تحلیلی را در آموزش خود وارد کنند.
اصلاح برنامههای دانشگاهی و کارورزی در این زمینه از ضروریات است.
چالش ۱۱: اخلاق، حریم خصوصی و آژانس انسانی
در طراحی سیستمهای نوین، مسائل اخلاقی پررنگتر میشوند:
- چگونه از حریم خصوصی کاربران محافظت شود؟
- آیا الگوریتمها تصمیمهایی اتخاذ میکنند که اختیار انسان را محدود کنند؟
- در صورت شکست سیستمهای خودکار، چه کسی مسئول است؟
ارگونومی باید رویکردی مبتنی بر حقوق انسانی، شفافیت و پاسخگویی را دنبال کند.
حوزه ششم: چالشهای روشی و آیندهپژوهی در HF/E
چالش ۱۲: توسعه روشهای ترکیبی، منعطف و دادهمحور
با پیچیدهتر شدن سیستمها، روشهای سنتی ارزیابی کافی نیستند. HF/E باید:
- از روشهای ترکیبی (کیفی و کمی) بهره ببرد.
- دادههای بزرگ (Big Data) را در تحلیل رفتار انسانی وارد کند.
- با استفاده از شبیهسازی، مدلسازی و یادگیری ماشین، تصمیمگیری بهتری انجام دهد.
چالش ۱۳: آیندهپژوهی و ارگونومی پیشنگر
ارگونومی نباید تنها به مشکلات موجود واکنش نشان دهد، بلکه باید:
- از سناریونویسی و آیندهپژوهی برای تحلیل روندهای جهانی استفاده کند.
- الگوهایی برای طراحی سیستمهای آینده ایجاد کند.
- در سیاستگذاریهای کلان در حوزه تکنولوژی و سلامت مشارکت داشته باشد.
جمعبندی مقاله
مقاله نتیجه میگیرد که:
- HF/E بیش از هر زمان دیگری نیازمند رویکردی سیستماتیک، تطبیقی و انسانمحور است.
- چالشها فراتر از طراحی ابزار یا ایستگاه کار هستند و به فرهنگ، سیاست، فناوری، محیط زیست و عدالت اجتماعی گسترش یافتهاند.
- جامعهی HF/E باید با همکاری بینرشتهای، اخلاقمداری و آیندهنگری، نقش فعالتری در توسعه پایدار، سلامت عمومی و پیشرفت اجتماعی ایفا کند.
ترجمه و آماده سازی: گروه مهندسین ۱ارگونومیست