با توجه به اینکه بیش از ۸٫۷% از کل جمعیت کشورمان بالای ۶۰ سال دارند و ایران کشوری سالخورده تلقی می‌شود، ایجاد محیط زندگی ایمن و راحت برای سالمندان اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. پس ضروری است در چنین شرایطی مناسب‌سازی فضای خانه برای سالمندان و ایجاد فضای امن با دسترسی آسان، امکان استقلال فردی و خودکفایی فرد سالمند را فراهم نمود. این امر تنها با رعایت نکات ارگونومی در قسمت‌های مختلف خانه و تجهیزات ایمن امکان‌پذیر است. در این مقاله چند نکته در این خصوص ارائه شده‌است.
چرا نیاز است فضای خانه مطابق با نیاز سالمندان بهینه شود؟
دو عامل کاهش موالید و افزایش متوسط عمر سبب شده است تا جمعیت بشر با آهنگ رشد ۲٫۵ درصدی رو به سالمندی پیش رود. فرآیند پیری ذاتا ضعف و اختلال عملکرد حسی و حرکتی را به همراه دارد. علاوه بر آن بروز بیماری، حوادث و عوارض ناشی از آنها می‌تواند بر میزان سستی و ناتوانی انسان بیفزاید.
در گذشته سالمندان در کنار اعضای خانواده که عموما پر جمعیت بودند زندگی می‌کردند. اما امروزه به علت کوچک‌تر شدن خانواده‌ها و آپارتمان‌نشینی و حجم زیاد کار و استرس‌های روزانه فرزندان، مراقبت از سالمندان را با مشکل روبه‌رو نموده‌است.
مناسب‌سازی فضای خانه به چه معنی است؟
مناسب‌سازی به معنی اصلاح محیط و تدارک وسایل حمل و نقل است. به طوری که افراد سالمند و کم‌توان قادر باشند تا آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با حفظ استقلال فردی لازم، بهره‌مند شوند.
سالمندان مدت زمان زیادی را در منزل می‌گذرانند. همسازی مناسب سالمندان با محیط خود (ایجاد توازن و تناسب میان ویژگی های انسان و محیط) منجر به افزایش کیفیت زندگی و رضایت آنها می‌شود. در غیر این صورت، به طور مکرر حوادثی از قبیل سقوط یا زمین خوردن در سالمندان رخ می‌دهد. از این رو، توجه به محیط زندگی سالمندان حوزه مهمی در مراقبت از این افراد می‌باشد.
به دلیل تنوع محیط در خانه‌های مختلف، لازم است بر اساس کاربرد هر یک از اجزاء و اشیاء موجود در منزل، بر اساس علم ارگونومی طراحی مناسب زندگی سالمند در خانه‌ها لحاظ شود.
توصیه های کاربردی جهت مناسب سازی محیط زندگی سالمندان:
چیدمان منزل سالمندان
در شرایطی که سالمند با عصا و یا صندلی چرخ دار در خانه حرکت می‌کند، چیدمان لوازم دکوراسیونی و کاربردی باید به گونه‌ای صورت گیرد که همواره مسیر عبور و مرور او باز باشد.
متناسب بودن ارتفاع لوازم ثابت مانند کابینت‌های دیواری، اجاق گاز، کاسه ظرفشویی و دستشویی به خصوص برای آن دسته از سالمندانی که بر روی صندلی چرخ‌دار هستند، از جمله اقدامات ضروری و مورد نیاز خانه آنها است.
نور محیط زندگی سالمندان
محیط زندگی سالمندان می‌بایست از نور کافی به هنگام روز و شب برخوردار باشد. زندگی در خانه‌ای با پنجره‌های آفتاب‌گیر از جمله ویژگی‌های لازم برای محل سکونت او است زیرا سالمندان به جهت وضعیت جسمانی‌شان نسبت به دیگر افراد کمتر از خانه خارج می‌شوند. در نتیجه نیاز است ویتامین D حاصل از اشعه خورشید به طریق دیگری در بدن آنها تامین گردد.
در کنار تختخواب سالمند چراغی قرار داده و یا آنکه کلیدی برای روشن و خاموش کردن چراغ اتاق در فاصله ۳۰ سانتی‌متری از تخت خواب به دیوار نصب کنید. با این کار سالمند جهت خاموش و روشن کردن چراغ اتاق نیاز نیست از تختخواب پایین آمده و مسافتی را در تاریکی طی کند. که این امر نرخ حوادث ناشی از سقوط و تبعات بعدی آن را کاهش می‌دهد.
کف پوش محل زندگی سالمند
در میان کفپوش‌های سخت، سرامیک از جمله خطرناک‌ترین آنها برای محل زندگی افراد سالمند محسوب می‌شود. زیرا با ریخته شدن تنها چند قطره آب بر روی سطح آن احتمال سقوط هر فردی به خصوص سالمندان ناتوان در شرایط پا برهنه بودن بسیار زیاد است. لذا همواره به سالمندان توصیه می‌شود در چنین موقعیتی حتماً از دمپایی با کف لاستیکی استفاده کنند.
رنگ مورد استفاده در محل زندگی سالمندان
رنگ های مورد استفاده در دکوراسیون فضای زندگی سالمند می‌بایست شاد، امیدوارکننده و انرژی‌بخش باشند.
از آنجا که کهولت سنی، عوارض روحی را نیز به همراه دارد در محیط زندگی سالمند از رنگ‌های شاد در قالب پرده، رومبلی، روتختی و ملحفه استفاده کنید.
اگر سالمندتان از سلامت کافی جهت راه رفتن برخوردار نبوده و یا مشکل سرگیجه در تعادل او خللی ایجاد می‌کند، در مسیر بیشترین رفت و آمد او دستگیره های محکمی به دیوار نصب کنید تا به هنگام راه رفتن در آن مسیرها، دستگیره ها کمکی برای حفظ تعادل او باشند.
