تعریف NIOSH در مورد (CTD):
ضایعه تجمعی ناشی از تروما (CTD) عبارت است از یک یا چند علامت نظیر درد، مورمور شدن، خواب رفتن، سوزن‌سوزن شدن، سفتی و محدودیت حرکت در یک از چهار ناحیه مفصل اندام فوقانی (گردن، شانه، آرنج، ساعد و مچ دست) که بیشتر از یک هفته طول کشیده و حداقل ماهی یک بار در طی سال گذشته تکرار شده باشد، مشروط بر این‌که صدمه حاد و آسیب قبلی برای مفاصل مربوط وجود نداشته و علائم مشخصاً در ارتباط با شغل فعلی باشد.
اصطلاح مترادف CTD در برخی از کشورها آسیب ناشی از حرکتهای تکراری (RMI (Repetitive Motion Injury می‌باشد یعنی اختلال ناشی از استفاده بیش از اندازه.
افرادی که دچار CTD می‌شوند از خستگی، درد مبهم در شانه، گردن، گردن، دست و بازو شکایت می‌کنند در تعدادی از این افراد علت مشخص نیست ولی در بسیاری از آنها می‌توان علائم را به کارهای مستمر و تکراری نسبت می‌دهند که از نظر ارگونومیکی وضعیت ایده‌آلی ندارد و طبق نظرات بیان شده این‌گونه اختلالات را به استرس یا فشارهای مکرر نسبت می‌دهند.
عوامل مستعدکننده CTD عبارتند از:
- فعالیت‌های تکراری مستمر و زیاد.
- فعالیت‌هایی که فشار و نیروی زیادی به دستها تحمیل می‌کنند.
- وضعیت‌های نامناسب بدنی در حین فعالیت.
- فعالیت‌های نامناسب در اوقات فراقت و فعالیت‌های ذوقی.
- استراحت ناکافی که باعث خستگی می‌گردد.
- عدم تجربه کافی در انجام کارهای دستی.
- سن بالای فرد شاغل که باعث می‌شود انعطاف‌پذیری کم و مستعد فرسودگی گردد.
- عدم رضایت شغلی.
- وجود بیماری‌های زمینه‌ای
CTD فقط مربوط به روش کار نامناسب در محیط کار نمی‌باشد، بلکه ممکن است در منزل و نیز اوقات فراقت و کارهای تفننی نظیر انجام کارهای خانه، خیاطی، بافندگی، نواختن سازهای موسیقی، بازی تنیس و… رخ دهد. همچنین به نظر می‌رسد عوامل روحی و روانی هم در بروز CTD نقش داشته باشند. به طور کلی مجموعه‌ای مشتمل بر موارد زیر است:
Repetition + Force + Awkward position + No rest
در گذشته موارد CTD مرتبط با شغل کم‌تر گزارش می‌شد که علت آن را ترس کارگران به خاطر از دست دادن و اخراج شدن از کار می‌دانستند.
علل احتمالی افزایش شیوع CTD در سال‌های اخیر
- مکانیزه و خودکار شده کارها.
- تولیدات بیشتر توسط تعداد کارگران کم‌تر.
- کار یکنواخت و تکراری در یک ایستگاه کاری.
- آگاهی بیشتر پزشکان و کارگران از این بیماری.
- علل روانی اجتماعی
- حمایت بیمه از کارگران و احتمال تمارض به علت استفاده از مزایای غرامتی
- افزایش سن کارگران
از دیدگاه تشریحی، سه نوع آسیب عمده برای دست و بازو وجود دارد:
- اختلالات زردپی
- اختلال عصبی
- اختلال عصبی ـ عروقی
اختلالات زردپی
- تاندونیت (التهاب ـ تاندون)
- تنوساینویت (التهاب تاندون و غلاف آن)
- الف‌ـ بیماری دکوئروین
- ب‌ـ بیماری انگشت ماشه‌ای
- کیست گانگلیونی
- التهاب اپی‌کوندیل خارجی
- التهاب اپی‌کوندیل میانی
- التهاب تاندون‌های شانه
تاندونیت (التهاب ـ تاندون)
شکلی از التهاب زردپی است که هنگام تنش مکرر یک واحد عضلانی یا زردپی ایجاد می‌گردد.
با افزایش فشار، تعدادی از رشته‌های تشکیل‌دهنده زردپی پاره می‌شود. در چنین وضعیتی زردپی ضخیم‌تر، برجسته و نامنظم شده از شکل طبیعی خود خارج می‌شود. حتی در زردپی‌های بدون غلاف مثل زردپی شانه ممکن است منطقه آسیب دیده کلسیفیه شود. در صورت عدم استراحت و عدم زمان کافی برای بهبود بافت، ممکن است زردپی برای همیشه تضعیف گردد.
تحریک و تورم تاندون (زردپی) ممکن است در اثر قرار گرفتن پیوسته بازو و در بالای سر و یا بال اآوردن پیاپی آن ایجاد شود.
تنوساینویت (التهاب تاندون و غلاف آن)
التهاب غلاف سینویال یک اصطلاح عمومی برای آسیب زردپی همراه با غلاف سینویال است که در اثر حرکات تکراری روی می‌دهد. در اثر تکرار زیاد حرکت، غلاف سینویال بیشتر تحریک شده و مایع بیشتری تولید می‌کند. تجمع مایع اضافه، سبب درد و تورم غلاف می‌شودو این امر سبب می‌شود که حرکت رفت و برگشتی تاندون در درون غلاف دشوار شود.
همانند دیگر موارد التهاب، نشانه‌های این عارضه عبارتند از: درد، احساس سوزش و تورم.
التهاب تاندون و غلاف آن دارای انواع ویژه‌ای است مانند بیماری دکوئروین و بیماری انگشت ماشه‌ای.
الف‌ـ بیماری دکوئروین
در این بیماری اصطحکاک مکرر باعث ضخیم‌تر شدن زردپی‌های کنار مچ (زردپی انگشت شست) و غلاف آن شده و در نتیجه ایجاد ناراحتی می‌کند. بیماری دکوئروین در نتیجه چنگش قدرتی و همچنین حرکت پیچشی دست ایجاد می‌شد (مثل کار کردن با پیچ‌گوشتی یا چلاندن لباس).
ب‌ـ بیماری انگشت ماشه‌ای
اگر غلاف زردپی به قدری متورم شود که زردپی در آن قفل شود، تلاش برای حرکت دادن انگشت سبب ایجاد حرکتی توأم با صدا و جهش خواهد شد که به این حالت التهاب غلاف زردپی مختنق کرپیتان یا انگشت ماشه‌ای می‌گویند.
این عارضه در تاندون‌های خم‌کننده انگشت روی می‌دهد و غالباً مربوط به استفاده از ابزارهایی است که دارای دسته‌ای با لبه تیز و خشن هستند.
کیست گانگلیونی
شکل دیگری از اختلالات غلاف زردپی است که در آن به علت ترشح بیش از حد مایع سینویال، غلاف متورم شده و در زیر پوست (غالباً در ناحیه مچ)، ایجاد برجستگی می‌شود.
التهاب اپی‌کوندیل خارجی
زردپی بدون غلاف در مفاصل آرنج و شانه یافت می‌شوند.
آرنج به‌طور ویژه‌ای نسبت به التهاب زردپی (تاندونیت) آسیب‌پذیر است چرا که علیرغم بزرگی عضله ساعد، فضای اتصال کمی در اپی‌کوندیل استخوان بازو وجود دارد. زمانی‌که ماهیچه‌های بازکننده انگشت که به آرنج متصل هستند کشیده شده و یا زیاد به کار گرفته شوند تحریک شده و درد از آرنج به پایین ساعد انتشار می‌یابد. این حالت به نام التهاب اپی‌کوندیل خارجی نامیده می‌شود. فعالیت‌های که در آن از بازو برای ضزبه زدن یا حرکات پرتابی سریع استفاده می‌شود، باعث بروز چنین وضعیتی می‌گردد. از دیگر اسامی این عارضه، آرنج تنیس‌باز و آرنج کسی که ورزش بولینگ انجام می‌دهد، است.
التهاب اپی‌کوندیل میانی
این عارضه مربوط به تحریک اتصالات زردپی‌های عضلات خم‌کننده انگشتان دست در سمت داخلی آرنج است. التهاب اپی‌کوندیل میانی مربوط به کارهایی است که مستلزم چنگش قدرتی و مکرر توأم با خم کردن مچ هستند.
التهاب تاندون‌های شانه
هنگام حرکات شانه زردپی های ماهیچه چرخاننده شانه از میان معبر استخوانی بین بازو و زائده اکرومیون در بالای استخوان شانه عبور می کنند در این مکانها، بورسا بالشتگ ، زردپی را در برابر برجستگی استخوان حفاظت می کند .
تنش و فشار زیاد بر زرد پی و بواسای شانه موجب ناراحتی شانه خواهد شد. این مشکل معمولا در نتیجه فعالیت هایی روی می دهد که مستلزم بالا نگهداشتن آرنج است .
استهلاک ناشی از انجام حرکات تکراری در بالای سر باعث ضخیم شدن زردپی ها و بورساها گردیده ، سندرمی بنام سندرم شانه یخ زده بوجود می آورد. از خصوصیات این سندرم درد شدید و ناتوانی عملکردی است .
اختلال عصبی
سندرم (نشانگان) تونل کارپ
تونل کارپال مجرایی است که به وسیله استخوان های مچ دست و رباط تونل کارپال محدود می شود. تونل کارپال فضای محکمی است که از آن چندین تاندون، تعدادی رگ خونی و عصب مدیان عبور می کتد اگر در نتیجه حرکتهای مختلف و یا تورم غلاف زردپی یا زردپی با فشار فیزیکی، فضای تونل کاهش یابد، ممکن است بر عصب مدیان فشار وارد گردد که این موضوع سبب مختل شدن هدایت عصبی خواهد شد.
از آن جائیکه عصب مدیان، انگشت شست، سبابه ، میانه و ناحیه داخلی انگشت انگشتر را عصب می دهد، چنانچه فشاری بر آن وارد شود ، علائمی نظیر بی حسی، سوزش و خارش، درد و ناتوانی در این نواحی از دست ظاهر خواهد شد که به این علائم، سندوم تونل کارپ (کارپال) گویند . واژه هایی که سابقا برای توصیف این ناراحتی استفاده می شدند. عبارتند از کرامپ نویسندگان، التهاب عصب و آتروفی نسبی ماهیچه های تنار.
چنین وضعیتی (سندوم کانال کارپ) ممکن است در هر دو دست و یا تنها در دست مسلط بوجود آید .
علائم این سندرم در هنگام خواب بسسیار شدید می شوند و در مواردی ممکن است با تحلیل عضلات تنار (عضلات کف دست و ضعف آشکار و کاهش مهارت دست همراه باشند .
آرنج اپراتور تلفن
این نوع از اختلات آسیب تجمعی عصب، در نتیجه فعالیت های تکراری و طولانی و فشار ناشی از لبه های تیز و سفت سطح کار، ابزار کار، استخوان ها، رباط و زرد پی های مجاور عصب بوجود می آید.
این عارضه زمانی روی می دهد که فردی برای حمایت دست و شانه اش، ساعد خود را روی لبه سفت میز کار قرار می دهد و بر اولناز که محل عبور آن از آرنج است فشار وارد می نماید . در این زمان ممکن است در بالای و پائین انگشت کوچک، احساس گرفتگی و گز گز ایجاد شود که بسیار شبیه به احساس ایجاد شده به هنگام ضربه خوردن به کناره داخلی آرنج می باشد .
اختلات عصبی – عروقی
برخی اختلات آسیب تجمعی هم روی اعصاب و هم عروق مجاور آنها تاثیر می گذارند یکی از شایع ترین این اختلالات، سندرم خروجی قفسه صدری (سندرم دهانه خروجی قفسه سینه) است . این عارضه در اثر وارد آمدن فشار بر روی ۳ عصب بازو و رگهای خونی بروز پیدا می کند. در این بیماری جریان خون رسیده یا خارج شده از دستها کاهش می یابد. دست های بی حس شده و حرکت آنها دشوار می شود.
سندرم ارتعاش
که به انگشت سپید یا پدیده رینود نیز معروف است از دیگر اختلالات تجمعی از نوع اختلالات عصبی ـ عروقی است. این عارضه معمولاً به دلیل چنگش شدید، و کار با ابراز دستی مرتعش روی می دهد. مواجهه با سرما ممکن است باعث انقباض عروق و تشدید شکل فوق گردد. شایع ترین علایم این سندرم عبارتند: کرختی، گزگز کردن متناوب انگشتان، سفید یا خاکستری شدن پوست، احساس سرما و نهایتاً از دست دادن حس و کنترل در انگشتان و دستها. این وضعیت به علت عدم خون رسانی کافی در اثر فشار وارد بر رگهای مفصلی در اثر ارتعاش و کار با ابزارهای دستی به ویژه در محیط‌های سرد به وجود می‌آید.
