مسائل مورد بررسی در ارگونومی منازل:
طراحی و چیدمان آشپزخانه:
مقدمه:
شما چند ساعت از روز را در آشپزخانه می‌گذرانید؟ تهیه و طبخ غذا، شستن میوه‌ها و سبزی‌ها، شستن ظرف‌ها، نگهداری غذا در یخچال و کابینت موجب میشود خیلی از خانم‌های خانه‌دار زمان زیادی از روز را در آشپزخانه بگذرانند.
لزوم ارگونومی:
کار با وسایلی که به شکل نامناسبی طراحی شده‌اند، توجه نکردن به وضعیت صحیح بدن هنگام کار و انجام حرکات تکراری در طولانی مدت موجب آسیب به عضلات و مفاصل و بروز مشکلات اسکلتی میشود. این در حالی است که کارشناسان می‌گویند با کمی دقت در انجام کارهای آشپزی و با رعایت اصول ارگونومی هنگام کار در آشپزخانه، می‌توان از این عوارض پیشگیری کرد.
ارگونومی، علم متناسب‌سازی کار با انسان است. در این علم، تلاش بر این است که هنگام انجام کار، کمترین فشار به بدن وارد شود و افراد در راحت‌ترین حالت ممکن و با کمترین عارضه، کارها را انجام دهند.
(باهوش‌تر کار کنید، نه بیشتر!) این، یکی از شعارهای اصلی ارگونومی است. با کمی دقت در انتخاب لوازم آشپزی و چند تغییر ساده در آشپزخانه‌تان می‌توانید شرایط را برای کاری راحتتر و کم‌خطر فراهم کنید تا کار در آشپزخانه برایتان آسانتر، ایمن‌تر و لذت‌بخش‌تر شود.
نور در آشپزخانه:
براى تزئین آشپزخانه از نور طبیعى و مصنوعى استفاده مى کنیم. پنجره در ارائه نور طبیعى به آشپزخانه از اهمیت زیادى برخوردار است. معمولاً پنجره مى تواند در صورت مشرف بودن به فضاى سبز یکى از تابلوهاى آشپزخانه باشد. پنجره رابطى است بین آشپزخانه و فضاى خارج که بهتر است در مقابل منظره اى زیبا قرار داشته باشد.
رنگ در آشپزخانه:
نور عاملى است که به وسیله آن رنگ ها مشاهده مى شوند. رنگ ها هر کدام پیام، حالت و خصوصیتى خاص دارند. رنگ ها بیان کننده شخصیت اشخاص و رساننده پیام هاى مختلفى هستند. آگاهى از این مسائل باعث مى شود که براى بیان احساس درونى مان از ابزار درست استفاده کنیم. مى توان با ارائه یک رنگ خاص در آشپزخانه یا جابه جایى رنگ ها و در کنار هم قرار دادن آنها، احساس و اندیشه درونى مان را به بیننده انتقال داد. اصولاً رنگ وسایل آشپزخانه باید مناسب و آرام بخش باشد.
نورپردازی در آشپزخانه:
- آشپزخانه محلی برای آماده کردن غذا، خوردن و سرگرمی است. نورپردازی مناسب، آشپزخانه را به مکانی راحت، پاکیزه و دلپذیر تبدیل می کند.
- نورپردازی با استفاده از یک لامپ مرکزی (که از وسط سقف آشپزخانه آویزان است) معمولا نور خوبی ارائه می کند، اما اگر این تنها نوری است که در آشپزخانه دارید، ناچار خواهید بود همواره در سایه خودتان کار کنید و آشپزی به دردسری واقعی تبدیل می شود.
- شما همچنین به سطح بالایی از نوربرای انجام کار درظرفشویی، اجاق خوراک‌پزی، یخچال و پیشخوان آشپزخانه نیاز دارید. نور آشپزخانه باید مانند نور واقعی روز باشد تا شمابتوانید روند پختن غذا را به راحتی دنبال کنید.
- به خاطر داشته باشید که لامپ ها را در محلی قرار ندهید که درخشش آنها موجب حواس پرتی شود.
- بسیاری از کابینت های مدرن دارای لامپ های سرخود هستند، وسایلی مانند هود، دارای سیستم روشنایی داخلی یا سرخود هستند، همچنین بالای سینک ظرفشویی نیز به یک چراغ نیاز دارد تا شب هنگام نور کافی برای شست و شوی ظروف و مواد غذایی را برای ما فراهم کند.
- ترجیحاً هر یک از این چراغ ها باید دارای کلید کنترل مجزا باشند تا فقط در مواقع لزوم مورد استفاده قرار گیرند.
- در برخی قفسه ها هم لامپ ها به نحوی تعبیه شده اند که با بازشدن درها، چراغ ها روشن می شود و به این طریق در استفاده از برق هم صرفه جویی به عمل می آید
- برای تأمین نور کافی در سطح روی کابینت ها از آنجا که اغلب این سطوح در زیر کابینت های دیواری قرار دارند به راحتی می توان از چراغ های مهتابی که در زیر کابینت ها نصب می شوند بهره گرفت. به این ترتیب چراغ های نصب شده در زیر کابینت های دیواری بی آنکه دیده شوند یا موجب آزار چشم باشند نور کافی را بر سطح روی کابینت ها می تابانند.
- استفاده از هالوژن ها که نوری موضعی از خود ساطع میسازند و یا لامپها و چراغهای پایه داری که قابلیت تنظیم جهت تابش را دارند در یک طراحی مدرن سهم بسزایی خواهند داشت. در عین حال بهره گیری از لامپهایی که نوری زردتر و همچنین گرمتری دارند ترکیبی مناسب برای آشپزخانه ای سنتی میباشد.
کلیاتی درباره آشپزخانه:
وجود آشپزخانه در ساختمان ضروری است . آشپزخانه باید در ارتباط نزدیک وتنگاتنگی با غذا خوری و ورودی باشد. برای هر مرکز کار یک پریز جداگانه لازم است . باید برای تهیه غذا روی سطح میز ها جای کافی وجود داشته باشد . تهویه هم به صورت طبیعی و هم به صورت مصنوعی از ملزومات کار در آشپزخانه است . آشپزخانه باید در ارتباط نزدیک با سرویس های بهداشتی باشد . آشپزخانه باید در نمای شمالی ساختمان واقع شود. وسایل آشپزخانه باید در ارتباط خوبی با همدیگر باشند
مثلث کار:
در آشپزخانه سه فعالیت عمده انجام می شود که عبارتند از:
نگهداری مواد غذایی، شستشو و پخت و پز به عبارت دیگر مثلث کار آشپزخانه از سه رأس نگهداری، شستشو و پخت و پز تشکیل می شود. اضلاع این مثلث نباید قطع شود به ویژه خط میان ظرف شوئی و اجاق خوراک پزی که بیش از هر وسیله دیگری در آشپزخانه مورد استفاده قرار میگیرند.
اضلاع مثلث انجام کار:
حداکثر محیط این مثلث را برای آشپزخانه های کوچک ۷ متر و برای آشپزخانه های بزرگ ۸ متر توصیه شده است.
آشپزخانه بسته: هم به آشپزخانه هایی اتلاق میشود که دورتادور آنها دیوار است و هم به آشپزخانه هایی که از یک جهت دیوار ندارند، آنچه بین هر دو مشترک است نداشتن پنجره به بیرون است.
چیدمان اجزای آشپزخانه :
۴ اصل از اصول چیدمان:
- اصل اهمیت: با اهمیت ترین جزء یا اجزاء ( از نظر ایمنی و کارآیی و ..) میبایست در بهترین ومناسب ترین محل قرار گیرد.
- اصل تکرار استفاده: اجزائی که بیشترین کاربرد و استفاده را دارند میبایست در بهترین و مناسبترین محل قرار گیرند.
- اصل نوع وظیفه: اجزائی که دارای وظیفه یکسان هستند میبایست در یک گروه و در کنار بکدیگر قرار گیرند.
- اصل جانمائی استفاده: اجزائی که عموما به طور متوالی و پی در پی و بدنبال هم استفاده میشوند میبایست در یک گروه کنار یکدیگر قرار گیرند.
برای طراحی نحوه چیدمان سطوح کار توالی انجام کار در آشپزخانه معمولا به ترتیب زیر در نظر گرفته میشود:
- ظرف شوئی
- سطح اصلی کار
- سطح خوراک پز ( اجاق گاز)
- سایر سطوح
ساختمان آشپزخانه :
ساختمان آشپزخانه به ۸ بخش تقسیم می شود.
بخش اول:
کف آشپزخانه است. ایزوله کردن کف آشپزخانه به خاطر شرایط خاص آن الزامی است. می توان برای ایجاد عایق رطوبتی از دو شیوه قیر گونی و ایزولاسیون ـ ایزوگام استفاده کرد. در شیوه قیر گونی برای اطمینان بیشتر از دویا سه لایه قیر گونی استفاده می شود. ایزوگام لایه ای ظریف، بدون چین و چروک و اطمینان بخشی است که با استفاده از حرارت چسبانده می شود. می توان کف آشپزخانه را با سنگ، سرامیک و کف پوش های پلاستیکی مفروش کرد، البته گاهی اوقات درزهای بین سنگ و سرامیک محل تجمع مواد غیربهداشتی می شود. می توان برای عدم تجمع آلودگی ها در بین درزها از سنگ و سرامیک با ابعاد بزرگ استفاده کرد. اصولاً سنگها بر اساس جلوه و کارآرایی دارای قیمت های متفاوتی هستند. سنگ گوهره پر مصرف ترین سنگ در صنعت ساختمان سازی است اما این سنگ جاذب آب است و ایجاد گرد و غبار می کند.
- سطوح لغزنده نباشد
- عایق حرارتی مناسبی باشد
- تعدیل کننده و کاهش دهنده صدای حرکت پا روی زمین باشد
- خیلی راحت بشود آن را تمیز کرد
- نسبت به ضربه های مکانیکی و حرارت تا حدودی مقاوم باشد
بخش دوم:
دیوار آشپزخانه است. برای ایمن شدن دیوار ها در برابر رطوبت عایق رطوبتی کف را تا ۸۰ سانتی متر از دیوار ها بالا می آورند. در دیوار پشت کابینت ها از رنگ کاشی و سنگ ارزان استفاده می شود. بعلت متغیر بودن جای یخچال اجاق گاز و غیره دیوار پشت آنها را با کاشی مرغوب می پوشانند. بهتر است در آشپزخانه از رنگ روغنی براق استفاده شود.
دیوارهای آشپزخانه باید تا ارتفاع ۱.۴ متر قابل شستشو باشند. در صورتیکه تا این ارتفاع، دیوارها را سرامیک کرده باشند، شستشوی آنها بسیار ساده خواهد بود. مهمترین قسمت دیوارها که باید قابل شستشو باشند کناره های سطوح کار است.
بخش سوم:
سقف آشپزخانه است. در سقف آشپزخانه باید از مصالحی که جاذب رطوبت نبوده و قابل شستشو باشند استفاده کرد. رنگ آمیزی سقف آشپزخانه بوسیله رنگهای روغنی براق صورت می گیرد.
بخش چهارم:
حرارت و برودت در آشپزخانه است، که اهمیت زیادی دارد. در بعضی از اقلیم ها ممکن است فضای آشپزخانه به شوفاژ یا منبع حرارتی دیگری که از انرژی برق تغذیه می شود نیاز داشته باشد و یا برعکس به سرمایش نیاز داشته باشد.
بخش پنجم:
پنجره و هواکش است. پنجره جهت عبور و مرور نور و هوا تعبیه می شود. لذا پنجره از ملزومات آشپزخانه است و طول استاندارد آن نباید کمتر از دو متر باشد. برای تخلیه هوای داخل آشپزخانه از هواکش استفاده می کنند. هواکش ها به اشکال مختلف و در فضاهای مختلف بکار می روند. برای استفاده بهتر از هواکش ها، در بسیاری از مسیرهای عبور هوا لوله های دودکش قرار می دهند و بعد از آن هواکش را نصب می کنند که هوا را بطور مستقیم به بالاترین سطح ساختمان برساند.
بخش ششم:
تأسیسات، آب، فاضلاب و گاز است. آب سرد و گرم برای ظرفشویی، دستشویی و حمام لازم و ضروری است.
بخش هفتم:
برق است. هر کدام از وسایل برقی آشپزخانه باید دارای یک پریز مجزا باشند. از نکات مهم در ایمنی آشپزخانه، سیم اتصال زمین است. معمولاً دو تا سیم فاز و نول داریم. یک سیم سوم نیز داریم که سیم اتصال زمین است. این مسئله درمورد وسایل آشپزخانه اهمیت فراوان دارد.
بخش هشتم:
آشپزخانه در صورتی که OPEN شکل کلی درب آشپزخانه باید دارای سطحی صاف و رنگی براق باشد اصولاً فضای آشپزخانه نباید دارای پرز یا اختلاف سطحی خاص باشد که نتوان براحتی آن را تمیز کرد.
آشپزخانه فوق کوچک Soria:
در حال حاضر در برخی از کشورهای جهان و به خصوص در کشورمان ایران، دو مساله در حوزه ساختمان سازی مطرح است. یکی تبدیل ساخت و ساز عمودی به جای توسعه افقی ساختمان ها و دیگری طراحی فضاهای کوچک برای زندگی بنابراین با توجه به اینکه الزاماً به سمت فضاهای کوچک در خانه پیش میرویم، می بایست تمامی کاربری ها را مطابق با این ویژگی طراحی و اجرا کرد. به همین خاطر، اکثر شرکت های نوآور در حوزه طراحی فضاهای مسکونی، هدف اصلی خود را، کوچک سازی در کنار فضای چندکاره قرار داده اند.
” Vitot Xavier ” یکی از این طراحان می باشد. او آشپزخانه فوق کوچک Sonia را طراحی کرده است. این آشپزخانه دارای سه ویژگی می باشد
- حجمی بسیار کوچک
- قابلیت بهره برداری چند منظوره
- متریال دوستدار محیط زیست
آشپزخانه ” Sonia ” به عنوان یکی از بهترین طراحی های صنعتی شناخته شده است. روند طراحی این آشپزخانه شامل مطالعه مواد، مطالعه ارگونومیک و مدل سازی ۳D می باشد. در نتیجه ما شاهد یک آشپزخانه ی فوق کوچک و ظریف خواهیم بود که تامین کننده تمام نیازهای کاربر خواهد بود.
سینک ظرفشویی، اجاق گاز روکار، کشو و قفسه بندی وسایل، گرم خانه و سرد خانه، همگی از اجزای آشپزخانه Sonia می باشد.
یکی از ویژگی های جالب این آشپزخانه این است که قابلیت تبدیل به میز غذا خوری را دارا می باشد و کاربر می تواند ، با جابه جایی قطعات ریلی، یک میز شیک و کوچک را برای صرف غذا آماده کند.
یکی از عوامل ایجاد مشکلات اسکلتی و عضلانی انجام حرکات تکراری است. بسیاری از کارها مانند رنده کردن و خرد کردن سبزی‌ها با حرکات تکراری همراه است. از انجام حرکات تکراری پرهیز کنید. انواع لوازم برقی که این روزها در آشپزخانه به کمک شما آمده‌اند، از انجام حرکات تکراری و آسیب ناشی از آنها پیشگیری میکند. به جای انجام کارها به روش سنتی و دستی، می‌توانید از این وسایل که برای راحتی شما طراحی شده، استفاده کنید. این موضوع را جدی بگیرید! لازم نیست این وسایل برقی باشند. گاهی استفاده از ابزارهای مکانیکی ساده‌ای مانند دستگاه برش‌دهنده تخم‌مرغ و وسایل ساده‌ای که برای له کردن تخم‌مرغ و برش دادن گوجه‌فرنگی طراحی شده، کار را آسانتر میکند
از وسایل و ظروف ارگونومیکی که برای راحتی بیشتر طراحی شده‌اند، استفاده کنید؛ ماهی‌تابه‌های دردار که طبخ غذا در آنها نیاز به ایستادن طولانی‌مدت کنار اجاق گاز و برگرداندن غذا ندارد، نمونه‌ای از این لوازم هستند
برای نگهداری نمک و ادویه‌هایی که برای آشپزی مرتب به آنها نیاز دارید، از ظروفی استفاده کنید که به راحتی می‌چرخند و درب آنها برای باز و بسته شدن نیازی به پیچاندن و چرخاندن ندارد. با نصب طبقات چرخان در کابینتهای بالایی، دسترسی به وسایل را آسانتر کنید.
هرچند برای نگهداری وسایل در آشپزخانه، بیشتر به میزان استفاده از آنها توجه میشود اما وزن وسایل هم باید مورد توجه قرار بگیرد. وسایل سنگین را در ارتفاع بین شانه تا ران قرار دهید، با قرار دادن این وسایل، بالاتر و پایینتر از این سطوح، فشار زیادی به بدن‌تان وارد میکند. وسایلی با وزن متوسط را یک قفسه بالاتر یا پایینتر از وسایل سنگین و در ارتفاعی بالاتر از چشم و پایین تر از زانو قرار ندهید. اجسام سبک مانند قوطی حبوبات و غلات را جایی که دسترسی به آنها راحت باشد، قرار دهید.
روغن را در ظرفی کوچک و سبک‌تر که برداشتن و گذاشتن آن آسان باشد بریزید. آبلیمو و آبغوره و سرکه را هم در ظروفی که سبک بوده و استفاده از آنها آسان است، بریزید مایع ظرفشویی را روی دیوار و در ارتفاع مناسبی کنار شیر سینک نصب کنید. با این کار دیگر لازم نیست.
هنگام شستن ظروف مایع ظرفشویی را هر بار برداشته و دوباره سر جایش بگذارید.
یک ساعت زنگ‌دار در آشپزخانه قرار دهید و برای اعلام زمان پخت غذا از آن استفاده کنید تا مجبور نشوید در حین پخت چند بار به غذا سر بزنید.
غذا در مایکرویو خیلی سریع می‌پزد و کوتاه شدن زمان پخت غذا موجب میشود شما زمان کمتری در آشپزخانه مشغول پخت و پز شوید
لوله قوری‌های ارگونومیک که در آنها لوله قوری ۹۰ درجه جلوتر از جای معمول است، استفاده کنید با این کار به جای اینکه هنگام ریختن چای مچ دستتان را خم کرده و بچرخانید، فقط چرخش دست کافی است و یک فشار اضافه به مچ دست حذف میشود.نمونه ای دیگر ازاین قوری های مطابق عکس میباشد. از لیوان‌های دسته‌دار، قاشق‌های سبک و خوش دست، بشقاب‌های سبک و چاقوهای تیز و خوش دست که دسته آنها به شکلی ارگونومیک طراحی شده و کار با آنها راحتتر است، استفاده کنید.
سبزی‌هایی مانند هویج، لبو و سیب‌زمینی را به جای آنکه وقتی خام و سفت و سخت هستند پوست بکنید؛ ابتدا آب‌پز کنید و بعد که نرم شدند آنها را پوست کنده و خرد یا له کنید. اینطوری فشار کمتری به مفاصل و عضلات شما وارد میشود.
یکی از اصول ارگونومی، تقسیم بار سنگین به تعداد بیشتری بار سبک است. در خانه هم این را امتحان کنید؛ به عنوان مثال به جای اینکه سوپ را در یک ظرف بزرگ بریزید، آن را در دو ظرف کوچک‌تر بریزید. اینطوری هم بردن ظرف سر سفره راحتتر میشود، هم دسترسی به آن آسانتر. در یک زمان حجم زیادی از کار انجام ندهید و کارها را در فواصل زمانی مختلف انجام دهید.
نقص‌ها را به موقع برطرف کنید و تعمیرات لازم را انجام دهید. درب کابینت‌ها را روغن کاری کنید تا راحتتر باز و بسته شوند. واشر شیر ظرفشویی را به موقع تعویض کنید تا موقع باز و بسته کردن شیر، به مفاصل دست فشار وارد نشوید برای پیشگیری از کمردرد، از صفحه‌های قابل ارتجاع استفاده کنید. این صفحه‌ها را می‌توانید از فروشگاه های لوازم ورزشی خریداری کنید.
صندلی‌ای که راحت قابل حمل باشد، در آشپزخانه قرار دهید تا هر وقت خواستید بنشینید از آن استفاده کنید. چهارپایه کوچکی نیز در آشپزخانه داشته باشید تا زمان‌هایی که ایستاده کار می‌کنید یکی از پاهایتان را روی آن بگذارید
مسیر رفت و آمدتان را تمیز نگه دارید و مراقب گوشه‌های تیز و برنده باشید. گاهی نقاط تیز و برنده در گوشه و کنار کابینت‌ها موجب بریدگی میشود و لازم است آنها را با چکش‌کاری یا چسباندن تکه‌ای فوم نرم برطرف کنید.
توصیه ارگونومیک برای چیدمان آشپزخانه:
- هنگام چیدمان آشپزخانه به دسترسی آسان توجه داشته باشید. وسایلی که زیاد از آنها استفاده می‌کنید روی کابینت و در دسترس قرار دهید.
- بهتر است قسمتهای پایینی که برای نگهداری وسایل از آنها استفاده میشود به شکل کشو باشد. کشو به راحتی بیرون میآید و دسترسی را آسان میکند. با این کار دیگر لازم نیست برای برداشتن وسایلی که عقبتر هستند سایر وسایل را بردارید و داخل کابینت خم شوید.
- با نصب طبقات چرخان در کابینتهای بالایی، دسترسی به وسایل را آسانتر کنید.
- هرچند برای نگهداری وسایل در آشپزخانه، بیشتر به میزان استفاده از آنها توجه میشود اما وزن وسایل هم باید مورد توجه قرار بگیرد. وسایل سنگین را در ارتفاع بین شانه تا ران قرار دهید، با قرار دادن این وسایل، بالاتر و پایینتر از این سطوح، فشار زیادی به بدن‌تان وارد میشود. وسایلی با وزن متوسط را یک قفسه بالاتر یا پایینتر از وسایل سنگین و در ارتفاعی بالاتر از چشم و پایین تر از زانو قرار ندهید. اجسام سبک مانند قوطی حبوبات و غلات را جایی که دسترسی به آنها راحت باشد، قرار دهید.
- وسایل را طوری بچینید که فضای کافی برای کار داشته باشید.
- کنار اجاق گاز فضایی برای قرار دادن ظروف و مواد غذایی که هنگام آشپزی به آنها نیاز دارید در نظر بگیرید. بهتر است این فضا را در دوجهت در نظر بگیرید تا تنها به یک سمت چرخش نداشته باشید.
- اگر چپ‌دست‌اید وسایل را در جهتی که راحتتر با آن کار می‌کنید، قرار دهید.
- مایکرویو را در ارتفاع مناسب برای همه افراد خانه قرار دهید تا برداشتن و گذاشتن ظروف داغ در آن راحت باشد.
- اگر قد بلند هستید بهتر است از ماشین ظرفشویی رومیزی استفاده کنید تا هنگام برداشتن و گذاشتن ظروف، مجبور به خم شدن نباشید.
طراحی و چیدمان اتاق خواب:
نورپردازی در اتاق خواب:
- شاید تشخیص این موضوع که آیا در اتاق خوابتان نورپردازی درست و اصولی وجود دارد یا نه، در وهله اول، کار چندان راحتی نباشد اما به‌راحتی از تبعات آن می‌توان به این مطلب پی برد. اگر صبح‌ها با سردرد از خواب بیدار می‌شوید، چشم‌هایتان‌می‌سوزد، هاله‌ای قرمزرنگ اطراف مردمک چشم‌هایتان دیده میشود یا اگر از همان اولین ساعات شروع روز، عادت به بدخلقی و پرخاشگری دارید، همه و همه نشانگر جای خالی نورپردازی مناسب در اتاق‌تان است؛ چرا که نورپردازی خوب موجب میشود در خانه خود احساس آرامش و امنیت داشته باشید
- راه حل تمامی این مشکلات، ایجاد یک شمای انعطاف‌پذیر نوری است به نحوی که برای تمامی ساعات روز مناسب باشد و به اتاق‌های شما در هر لحظه از شبانه‌روز، حالتی خوشایند ببخشد. نورپردازی باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که با فشاردادن یک کلید ساده، به‌راحتی بتوانید نور اتاق را زیاد یا کم کنید
- نور خوب در اتاق خواب، این امکان را می‌دهد کــه بعد از یــک روز سخــت کاری، خوابـــی راحــت داشته باشید. البته این را فراموش نکنید که منظورمان این نیست که اتاق خواب باید تاریک باشد تا خوب بخوابید، چون در این صورت، صبح روز بعد برای پوشیدن لباس مشکل پیدا می‌کنید و ممکن است با جوراب‌های لنگه به لنگه سر کار بروید!
- بهترین نور برای اتاق خواب، نور کنار تختخواب است که برای مطالعه و حتی دیدن تلویزیون خوب است و حتی اگر هم‌اتاقی شما بخواهد بخوابد، چشمانش را آزار نمی‌دهد. می‌توانید برای نور کنار تختخواب‌تان از آباژورهای کنار تختی استفاده کنید یا نوری را در قسمت بالایی تخت خود تعبیه کنید یا روشنایی‌های دیوارکوب در اتاق خود نصب کنید.
- اگر از چراغ های پشت تخت استفاده می کنید این نکته را باید مورد توجه قرار دهید که ارتفاع چراغ ها پشت سرتان نباید زیاد باشد. اگر از تختخواب دو نفره استفاده می کنید حتماً کلید را به صورت جدا قرار دهید . اگر هم به سراغ چراغ خواب های رومیزی رفته اید دقت کنید که ارتفاع آنها طوری تنظیم شود که نور مستقیم به صورت نخورد.
- از کلیدهای دیمر یا همان تنظیم کنند های نور در اتاق خوابتان استفاده کنید. از این کلیدها حتی برای چراغ اصلی اتاق خواب هم می توانید استفاده کنید. بدین ترتیب می توانید نور را به دلخواه تنظیم کنید.
- کلید چراغ ها را در کنار در ورودی اتاق قرار دهید تا به هنگام وارد شدن و همین طور خارج شدن از اتاق بتوانید چراغ ها را روشن و خاموش کنید. کلید چراغ ها را علاوه بر کنار در، کنار تختخواب هم بگذارید. بدین ترتیب دیگر نیازی به این ندارید که برای خاموش کردن چراغ ها از تخت خواب بیرون بیایید.
مبلمان اتاق خواب:
اصلی ترین مبلمان اتاق خواب تختخواب است که به صورت یک یا دونفره و یک یا دو طبقه ساخته می شود. تختخواب دارای دو پاتختی نیز می باشد که در طرفین آن قرار می گیرد. میز توالت در صورت های مختلف از قبیل یک پارچه با آینه یا دو جعبه و آینه در وسط و یا تک جعبه وجود دارد و جلوه ی خاصی را در اتاق خواب به وجود می آورد.
اصول ارگونومیکی در طراحی هال و پذیرایی:
نورپردازی در اتاق نشیمن:
- نورپردازی مناسب نقش موثری در دکوراسیون خانه بازی می کند. روشنایی محیط را زیباتر کرده و نقوش و تزئینات را دلگشا تر جلوه می دهد. همه این عوامل دست به دست هم می دهند و حالات شما را شاد و با طراوت می کنند. از نقطه نظر علمی نور بر روی میزان آکسی توسین تاثیر گذار است. آکسی توسین هورمونی است که در تغییر حالات روانی و ایجاد شادی بسیار موثر است.
- اگر لامپ ها را به سمت بالا بر روی سقف نصب کنید، هم نور به طور مستقیم نمی تابد و هم ارتفاع اتاق افزایش پیدا کرده و بعد دیوارها بیشتر شده و عمق و ژرفای کلی محیط افزایش پیدا می کند
- اما نورپردازی می تواند در جهت زیباسازی و جلب توجه بیننده به سوی اشیای تزئینی و ویژگی های زیبای یک اتاق نیز باشد. برای این منظور بهترین انتخاب چراغ های قابل تنظیمی هستند که به صورت تک، دوتایی و سه تایی در بازار موجودند و پس از نصب در یک نقطه از دیوار می توان هر یک از آنها را به سمت دلخواه تنظیم کرد به صورتی که محل مورد نظر ما را روشن کند. نور این چراغ ها را می توان به راحتی بر روی یک دیوار، یک تابلو و یا یک مجسمه دلخواه تنظیم کرد و یا حتی بخشی خاص از اتاق ( مانند محل قرارگیری شومینه ) را به وسیله آنها روشن کرد.
طراحی و چیدمان حمام و دستشویی:
نورپردازی در حمام:
نورپردازی در فضای حمام و دستشویی از اهمیت کمتری برخوردار است و به سادگی با نصب چراغ های سقفی قابل اجرا است. در حمام و دستشویی علاوه بر چراغ های سقفی که برای تأمین روشنایی محیط مورد استفاده قرار می گیرند نصب یک چراغ دیواری در بالای آینه نیز ضروری است اما توجه داشته باشید که برای این منظور از چراغ های فلوئورسنت استفاده نکنید زیرا نور این چراغ ها موجب تغییر برخی از رنگ ها شده و تصویر شما را با رنگ های غیرواقعی در آینه منعکس می کنند.
خصوصیات سطوح:
از آنجا که همواره حمام ها و سرویس های بهداشتی در معرض رطوبت هستند، باید درزگیری مناسبی بین مصالح کف و دیوار و همچنین بین مصالح و در، یا مصالح و پنجره ها صورت گیرد تا رطوبت دیر تر به دیوارهای عایق پشتی نفوذ کرده و احتمال نم کشیدن دیوار و یا تشکیل کپک در لایه های درونی دیوار کاهش یابد.
سطوح حمام به دلیل وجود رطوبت در معرض رشد انواع قارچ، میکروب و باکتری هستند بنابراین باید به آسانی قابل نظافت باشند. پوشش سقف یا قسمت های انتهایی دیوار نیز می بایست در برابر این نوع شرایط مقاوم باشد (معمولاً برای پوشش این قسمت ها از رنگ های روغنی و قابل شستشو یا مصالح جدیدی که به دلیل وجود انواع چسب یا رزین درون آنها مقاومت مطلوبی در برابر رطوبت دارند استفاده می شود).
پوشش کف فارغ از طرح و رنگی که دارد باید غیر لغزنده باشد. اما اگر فاقد این خصوصیت بود می توان با چند عدد لاستیک زیرپایی که در طرح ها و رنگ های بسیار متنوع در بازار موجود است این مشکل را برطرف نمودجاگذاری این لاستیک ها در مسیر رفت و آمد، یا کف وان یا زیر دوش اهمیت بیشتری دارد. به خصوص در زمان استحمام کودکان و سالمندان. البته به دلیل تخلخل بسیار این لاستیک ها بهتر است پس از استحمام آنها را در محلی قرار دهید که هرچه سریع تر خشک شوند
روشویی:
روشویی چه از نوع کاسه ای بوده و چه از نوع کابینتی باشد می بایست دارای اندازه ای مناسب جهت شستشو (حدوداً ۴۰ – ۶۰ سانتی مترطول و حداقل ۳۰ سانتی متر عرض) بوده و در اطراف خود دارای سطوحی وسیع و تخت برای قرار دادن اشیاء باشد. ارتفاع مناسب برای روشویی ۸۰ سانتی متر از زمین است. بهتر است عمق حوضچه برای روشویی کمتر از ۱۰سانتی متر نباشد. در مکان هایی که به دلیل کمبود فضا هنگام باز شدن در امکان برخورد آن با لبه روشویی وجود دارد معمولاً از روشویی های که لبه جلویی آنها منحنی است استفاده می شود. در سال های اخیر روشویی های سنگی که دارای طرح های فانتزی و جالبی نیز هستند به جز انواع سرامیکی آن بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند. این نکته را نیز به یاد داشته باشید که استفاده از روشویی های کابین دار علاوه بر یکپارچه سازی فضا و کمک به زیبایی آن می توانند محل مناسبی برای نگهداری از وسایل مورد مصرف در سرویس های بهداشتی مانند صابون، شوینده، دستمال کاغذی و… به خصوص در مکان های کوچکی که امکان نصب طبقات یا قفسه وجود ندارد، باشند
وان:
در بازار لوازم و تجهیزات حمام و استخر انواع متفاوتی از وان ها در طرح ها و مدل های مختلف از ابعادی حدودی ۸۰ * ۱۰۰ گرفته تا وان جکوزی های بزرگتر با ابعاد حداقل ۳ متر مربع یافت می شود که می توان بنا بر هزینه و فضای مورد نظر آنها را خریداری و نصب نمود. لازم به ذکر است که یک وان مناسب باید به اندازه کافی بزرگ باشد اما خارج از انتظاری که از آن می رود فضای اضافی و غیر لازم نداشته باشد زیرا در این صورت مستلزم پر کردن با حجم زیادی از آب گرم خواهد بود.
از آنجا که در آپارتمان های کوچک که گاهی کل فضای حمام، فقط به چند متر محدود می شود. معمولا دوش ها فضای کمتری نسبت به حمام ها دارند و در اغلب آپارتمان های کوچک امروزی به جای وان از دوش استفاده می شود. البته حمام ها برای افراد مسن مناسب تر می باشند.
زیرا بر خلاف دوش ها که برای شستشوی سریع و سرپایی طراحی شده اند، حمام ها فضای کافی و مناسب برای نشستن و استفاده آرام و طولانی مدت تر از آب و سایرامکانات حمام دارا هستند. هرچند کاربرد وان علاوه بر شستشو می تواند تمدبد اعصاب و یا مصارف طبی مانند ماساژ باشد اما به هر حال کابین ها و زیر دوشی ها جای بیشتری در حمام های کوچک امروزی دارند.
در قسمت کف وان به منظور جلوگیری از لغزندگی، شیار ها و یا فرم های برجسته ای تعبیه شده است .
شیر آلات:
آبپاش دوش بایستی در ارتفاع حدودا ۱۹۰ الی ۲۰۰ سانتی متری نصب شده باشد اما ترجیح آنست که این ارتفاع قابل تنظیم باشد. نقطه خروج آب از شیر روشویی باید حدود ۱۰ سانتی متر بالاتر از لبه روشویی قرار گیرد چرا که در ارتفاع کوتاه تر، فرد استفاده کننده باید خمش بیشتری به سمت شیر و حوضچه داشته باشد و این با مختصات ارگونومیکی متغایر است، پس به محل نصب و قرار گیری شیر آب توجه نمایید.
به علت سهولت در تنظیم دما و همچنین جلوگیری از هدررفت آب شیر های اهرمی نسبت به انواع گردشی آنها ترجیح داده می شوند.
نیازهای نوری:
ایده آل ترین حالت این است که حمام و سرویس های بهداشتی نیز مانند سایر بخش های منزل، روشنایی مورد نیاز خود را در طول روز از نور طبیعی به دست آورند و تنها در هنگام شب به منابع نوری دیگر نیاز پیدا کنند. اما اگر این ایده آل تحقق نیابد می بایست در طول روز نیز از نورهای مصنوعی که توسط طیف وسیعی از لامپ ها و چراغ ها ساخته می شوند استفاده نمود. در حمام و توالت وجود یک نور عمومی با رنگ سفید خنثی یا گرم که از سقف یا یکی از دیوارهای اصلی تابیده شود به همراه یک نور متمرکز زرد در کنار آینه ها (جهت اصلاح و آرایش) نیاز های نوری محیط را پوشش می دهد. اگر در حمام از وان استفاده می شود باید به این نکته توجه نمود که منابع نوری روبروی شخص استفاده کننده قرار نگیرند، زیرا علاوه بر بهم زدن آسایش بصری فرد، می تواند در چشم ایجاد خیرگی نماید که بسیار ناخوشایند بوده و در شرایط مرطوب حمام که امکان لغزنگی وجود دارد خطر آفرین نیز می باشد. در چنین مواقعی می توان با استفاده از یک نورافکن ملایم سقفی یا دیواری، نور مستقیم را بر روی دیوار یا سقف تاباند و به این ترتیب به روشنایی عمومی اما غیر مستقیم دست یافت. با این روش علاوه بر تامین روشنایی محیط، فضای بصری آرام تری نیز خلق می شود. اگر فضا و هزینه این امکان را به وجود می آورد که نورپردازی دکوراتیو در حمام انجام گیرد، می توان از نورهای مخفی رنگی با کلید (تنظیم کننده میزان تابش نور) به منظور دست یابی به یک نورپردازی رمانتیک یا آرام بخش استفاده نمود.
«چند نکته»:
- مناسب ترین محل قرارگیری برای حمام، نزدیک به اتاق خواب و توالت است.
- بهتر است حمام و توالت در سمت شمال قرار بگیرند و به طورعادی با نور طبیعی خورشید، روشن و از طریق پنجره با هوای آزاد تهویه گردند.
- داخل و خارج شدن از وانی که عمق بیشتری دارد می تواند خطر آفرین باشد، به خصوص برای کودکان و افراد معلول و یا سالمند. پس هنگام انتخاب وان، به اشخاص استفاده گر و ارتفاع وان توجه نمایید.
- درجه حرارت ۲۲ تا ۲۴ سانتی گراد برای حمام و درجه حرارت ۲۰ سانتی گراد برای توالت ها مناسب است.
- هرگاه متوجه شدید که لوازم و تجهیزات داخل حمام یا سرویس بهداشتی نیاز به جرم گیری و گند زدایی دارد هرچه زودتر این کار را انجام دهید و اگرمواد شوینده و ضد عفونی کننده قادر به از بین بردن این جرم ها نبودند، این لوازم را دور بیاندازید. زیرا حتماً به سلامتی شما آسیب خواهند رساند.
وجود تجهیزات زیر در توالت ضروری است:
- یک پریز برق در ارتفاع ۱.۳۰ متری در کنار آینه (برای لوازم برقی)
- آینه و چراغ با نور زرد یا سفید گرم
- میله حوله
- قفسه یا کنسول (ترجیحاً دارای کشو) برای قرار دادن جا مسواکی، لوازم بهداشتی و آرایشی
- جاصابونی
- هواکش یا پنجره جهت تهویه
موارد زیر جزو امکانات یک سرویس بهداشتی محسوب شده و می توان برای داشتن سرویسی کامل تر از آنها استفاده نمود:
- گرمکن جانبی یا پکیج حرارتی به شکل خشک کن
- قفسه حوله
- نگهدارنده کاغذ توالت
- خوشبو کننده هوا
- کابین برای قرار دادن دارو و انبارکردن لوازم بهداشتی.
اصول ارگونومی در طراحی اتاق کار:
نورپردازی در هال ورودی، راهرو و راه پله:
- نورپردازی قسمت های مختلف خانه، هال ورودی، راهروها و راه پله ها را نیز فراموش نکنید. این اماکن در هر خانه ای باید از نور فراوان برخوردار باشند به خصوص راه پله ها که در حفظ ایمنی و سلامتی خانواده و میهمانان اهمیت به سزایی دارد. در اینجا ایمنی مهم تر از زیبایی است و بهترین روش نورپردازی روشن کردن مسیر حرکت و سطح روی پلکان با چراغ هایی است که به دیوار نصب می شوند و نور را به طرف پایین می تابانند. استفاده از چراغ های دیواری کار تعویض لامپ را نیز ساده تر می کند.
نورپردازی در فضای خارجی منزل:
- نورپردازی خارجی سبب ایجاد امنیت و آرامش می شود و اگر به درستی از لامپ ها استفاده شود، بدون صرف هزینه بالا باعث ایجاد تغییرات بسیار زیادی در زیبایی محیط می شود.
- با قراردادن تنها چند لامپ در مناطق بخصوص می توان سایه روشن های بسیار زیبایی را خلق نمود.
- از دیگر مزایای نورپردازی فضای خارجی می بایست به این مسئله اشاره کرد که در هنگام شب و تاریکی راه رفتن را آسانتر می کنند
- همچنین از نزدیک شدن عوامل جرم و جنایت به محل زندگی شما نیز جلوگیری بعمل می آورند. تحقیقات گویای این مطلب هستند که محوطه ی خانه هایی که به خوبی روشن شده باشند، تا حد بسیار زیادی خلافکاران را از خود دور نگه می دارد
- همچنین به میهمان ها و یا حتی اورژانس در مواقع ضروری کمک می کند تا منزل شما را راحتتر پیدا کنند. به این منظور می توانید در قسمت بالایی پلاک یک لامپ کوچک نصب کنید
- چند لامپ برای فضاهای تاریکی که در گوشه ها و پشت بوته ها واقع شده اند در نظر بگیرید. پله ها نیز باید روشن شوند.
منبع: https://acgih.ir
