صدا در ارگونومی

کاهش شنوایی

انسان در طول زندگی میزان شنوایی اش کاهش می یابد:

سه دلیل برای این وجود دارد:

• پیری
  محیط
  شغل

پیری: در اثر بالا رفتن سن برای فرکانسهای بالا رخ می‌دهد. در واقع پیران صداهای با فرکانس بسیار بالا را نخواهند شنید.

محیط: عواملی مانند خودرو؛ تلویزیون؛ فریاد انسانها و… باعث کاهش شنوایی خواهند شد.

شغلی: در اثر تماس با صدای محیط کار در فرکانس بین ۳۰۰۰ تا ۶۰۰۰ رخ می‌دهد و شروع آن از فرکانس ۴۰۰۰ است.

اداره ایمنی بهداشت امریکا OSHA صداهای بالاتر ۹۰ دسیبل را مجاز نمی‌داند و از ۸۵ دسیبل پیشنهاد می‌کند که برنامه پیشگیری از ناشنوایی شروع شود.

افزایش صدا و درک انسان

درک انسان از بسیاری از عوامل بصورت لگاریتمی است نه خطی! صدا نیز بصورت لگاریتمی درک می‌شود.

انسان هنگامیکه صدا ۵ دسیبل تغییر کند انرا دو برابر درک می‌کند. بهمین دلیل است که در فرمهای ادیومتری (شنوایی ‌سنجی) تغییرات ۵ دسیبل است.

افزایش لگاریتمی بدین صورت است که مقدار قبلی در یک مقدار ضرب شود. افزایش خطی مقدار قبلی با یک مقدار جمع می‌شود.

مثلا تغییرات احساسی انسان در حمل بار لگاریتمی است یعنی اگر باری یک چهلم برابر خودش اضافه شود انسان انرا حس می‌کند یعنی اگر باری ۲۰ کیلوگرم باشد بایستی نیم کیلوگرم به آن اضافه شود تا فرد بگوید بار تغییر کرده است. اگر بار ده کیلوگرم باشد این مقدار دویست و پنجاه گرم خواهد شد. اگر احساس خطی بود در تمام حالات تغییرات عدد یکسانی داشت.

تغییرات حدود مجاز صدا (گام تغییرات)

با کاهش زمان مواجهه میزان حد مجاز صوت افزایش می‌یابد. مثلا در ایران با کاهش زمان مواجهه به نصف می‌توان مقدار مواجهه را ۳ دسیبل افزایش داد. یعنی اگر حد مجاز ۸ ساعته ۸۵ دسیبل باشد حد مجاز ۴ ساعته ۸۸ دسیبل است.

اما چند عدد برای این تغییر پیشنهاد شده است؟

عدد ۳ دسیبل معیار فیزیکی دارد یعنی اگر دستگاهی صدایش دو برابر شود ۳ دسیبل به صدایش افزوده می‌شود. از طرف دیگر اگر صدایی ۵ دسیبل افزایش یابد احساس انسان آنرا دو برابر می‌شنود.

بنابراین برای تغییر حد مجاز برخی عدد ۳ و برخی عدد ۵ را پیشنهاد داده‌اند. برخی هم مابین این دو یعنی عدد ۴ را پیشنهاد داده‌اند. در ایران ۳ و امریکا ۵ پیشنهاد شده است. شاید بگویید ACGIH که معیار ۳ دسیبل را پیشنهاد داده است. اما باید خاطر نشان ساخت معیار قانونی در امریکا صرفا OSHA است.