نویسنده: دیوید دیویت، MD، جراح ارتوپدی
L4 و L5 دو مهره پایینی ستون فقرات کمری هستند. به همراه دیسک بین‌مهره‌ای، مفاصل، اعصاب و بافت‌های نرم، بخش حرکتی L4-L5 طیف وسیعی از عملکردها را فراهم می‌کند، از جمله حمایت از بخش بالایی بدن و اجازه دادن به حرکت تنه در چندین جهت.
به دلیل عملکرد سنگین حمل بار و دامنه وسیع انعطاف‌پذیری، بخش حرکتی L4-L5 ممکن است نسبت به سایر بخش‌های کمری بیشتر در معرض درد ناشی از آسیب و/یا تغییرات دژنراتیو باشد.
آناتومی بخش حرکتی L4-L5
بخش حرکتی L4-L5 شامل ساختارهای زیر است:
• مهره‌های L4 و L5
هر مهره شامل یک جسم مهره‌ای در جلو و یک قوس مهره‌ای در پشت است. قوس مهره‌ای دارای ۳ برآمدگی استخوانی است: یک زائده خاری برجسته در وسط و دو زائده عرضی در دو طرف. ناحیه بین زائده خاری و زائده عرضی “لامینا” نامیده می‌شود. ناحیه بین زائده عرضی و جسم مهره‌ای “پدیکول” نام دارد. مهره‌ها توسط مفاصل فاست (مفاصل زیاگاپوفیزال) به هم متصل می‌شوند که با غضروف مفصلی پوشانده شده‌اند تا حرکات روانی بین سطوح مفصل را فراهم کنند.
بدنه مهره‌های L4 و L5 در جلو بلندتر از پشت هستند. انتهای بالایی و پایینی هر جسم مهره‌ای با صفحات انتهایی استخوانی پوشانده شده است که به مقاومت در برابر بارهای فشاری وارد شده به ستون فقرات کمک می‌کند.
• دیسک بین‌مهره‌ای L4-L5
دیسکی که از ماده‌ای شبیه ژل (هستهٔ نرم) تشکیل شده و توسط یک حلقهٔ فیبروزی ضخیم (حلقهٔ فیبروزی) احاطه شده است، بین اجسام مهره‌ای L4 و L5 قرار دارد. این دیسک وظایف ضربه‌گیری و جذب شوک را برای محافظت از مهره‌ها در برابر ساییدگی هنگام حرکات ستون فقرات فراهم می‌کند.
ارتفاع دیسک L4-L5 نقش مهمی در حفظ لوردوز (انحنا به سمت داخل) ستون فقرات کمری دارد.
• عصب نخاعی L4
ریشه‌های عصب نخاعی L4 از طریق سوراخ‌های استخوانی کوچک (فرمینای بین‌مهره‌ای) در سمت چپ و راست کانال نخاع خارج می‌شوند. این ریشه‌های عصبی با سایر اعصاب ترکیب شده و اعصاب بزرگتری را تشکیل می‌دهند که به سمت پایین ستون فقرات امتداد یافته و به هر پا حرکت می‌کنند.
• درماتوم L4 ناحیه‌ای از پوست است که احساسات را از طریق عصب نخاعی L4 دریافت می‌کند و شامل قسمت‌هایی از ران، زانو، پا و کف پا است.
• میوتوم L4 گروهی از عضلات است که توسط عصب نخاعی L4 کنترل می‌شود و شامل قسمت‌هایی از چندین عضله در پشت، لگن، ران، پا و کف پا است.
بخش حرکتی L4-L5 یک محفظه استخوانی برای اعصاب دم اسبی (cauda equina) (اعصابی که از نخاع ادامه پیدا می‌کنند) و سایر ساختارهای حساس فراهم می‌کند.
مشکلات شایع در L4-L5
برخی از آسیب‌ها و اختلالات شایع‌تری که ممکن است در بخش حرکتی L4-L5 رخ دهند عبارتند از:
• مشکلات مفصل فاست
درجه بالای تحرک در L4-L5 این بخش را مستعد مشکلات مربوط به مفصل فاست، مانند آرتروز، تشکیل کیست سینوویال (کیسه پر از مایع) و عدم ثبات مفاصل می‌کند.
• مشکلات دیسک
دیسک L4-L5 در معرض خطر بالای دژنراسیون قرار دارد. این خطر ممکن است به دلیل افزایش بارها در بخش حرکتی L4-L5 و کاهش حرکت در بخش‌های زیرین این سطح باشد. تغییر در ارتفاع دیسک به دلیل دژنراسیون ممکن است بر لوردوز ستون فقرات کمری تأثیر بگذارد. دیسک همچنین ممکن است به دلیل دژنراسیون یا آسیب دچار فتق گردد.
• اسپوندیلولیز
شکستگی pars interarticularis (یک بخش کوچک از استخوان قوس مهره‌ای که به مفاصل فاست متصل می‌شود) می‌تواند در سطح L4-L5 به دلیل تمرکز بارهای فشاری در این ناحیه رخ دهد. این وضعیت ممکن است در یک یا هر دو طرف اتفاق بیفتد. اغلب، استخوان نمی‌شکند بلکه تحت فشار قرار می‌گیرد و این وضعیت به نام واکنش استرس پارس شناخته می‌شود.
• اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو
زاویه مفصل فاست L4-L5 با افزایش سن تغییر می‌کند و این سطح را مستعد اسپوندیلولیستزیس (لغزش رو به جلو L4 بر روی L5) به دلیل تغییرات دژنراتیو در افراد بالای ۶۰ سال می‌سازد.
• تنگی نخاعی
تنگی (استنوز) دهانه‌های استخوانی برای اعصاب به دلیل وجود خارهای استخوانی (رشد غیرطبیعی استخوان) یا تغییرات دژنراتیو دیگر ممکن است باعث فشردگی ریشه‌های عصبی در ناحیه تنگی شود. آسیب‌های خارجی ناشی از سقوط یا تصادفات وسایل نقلیه موتوری ممکن است باعث دررفتگی مفاصل فاست، شکستگی و/یا آسیب به دم اسب در این سطح شود. به ندرت، تومورها و عفونت‌ها ممکن است بر روی مهره‌های L4-L5 و بخش نخاعی تأثیر بگذارند.
علائم و نشانه‌های شایع ناشی از L4-L5
بخش حرکتی L4-L5 ممکن است باعث درد ارجاعی از مفاصل و/یا عضلات یا علائم رادیکولار که از طریق اعصاب منتقل می‌شوند، شود. درد ارجاعی از L4-L5 معمولاً در ناحیه پایین کمر باقی می‌ماند و معمولاً به صورت یک درد مبهم احساس می‌شود. همچنین ممکن است کمر احساس سفتی کند.
بسته به نوع و شدت علت زمینه‌ای، بخش حرکتی L4-L5 ممکن است باعث درد رادیکولار کمری از اعصاب نخاعی L4 و/یا L5 شود که به آن سیاتیک نیز گفته می‌شود. علائم و نشانه‌های شایع شامل:
• درد تیز، که معمولاً به صورت احساس تیرکشیدن و/یا سوزش که از پایین کمر شروع می‌شود و به سمت پا در مسیر یک عصب خاص حرکت می‌کند، احساس می‌شود و گاهی اوقات پا را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• بی‌حسی در قسمت‌های مختلف ران، پا، کف پا و/یا انگشتان پا.
• ضعف در حین حرکت دادن ران، زانو یا پا در جهات مختلف.
• احساسات غیرطبیعی، مانند احساس سوزن سوزن شدن و/یا گزگز.
همچنین ممکن است درد یا ناراحتی تیز به یکی از این نواحی (درماتومال) محدود شود. در حالی که رادیکولوپاتی کمری معمولاً یک پا را در یک زمان تحت تأثیر قرار می‌دهد، گاهی اوقات هر دو پا ممکن است همزمان تحت تأثیر قرار گیرند.
آسیب به دم اسب ممکن است باعث درد شدید، ضعف، بی‌حسی، گزگز یا فلجی در هر دو پا شود. همچنین ممکن است کاهش یا از دست دادن کامل کنترل روده و/یا مثانه وجود داشته باشد. این وضعیت که به آن سندرم دم اسب (Cauda Equina Syndrome) گفته می‌شود، یک اورژانس پزشکی است و نیاز به درمان فوری برای حفظ عملکرد پا و بازگرداندن عملکرد روده و/یا مثانه دارد.
درمان‌های غیرجراحی معمولاً ابتدا برای علائمی که ناشی از L4-L5 هستند امتحان می‌شوند. در موارد نادر، ممکن است جراحی مد نظر قرار گیرد.
منبع: وبسایت spine-health.com
