ارگونومی سازمانی

ارگونومی مشارکتی

Participatory ergonomics

ارگونومی مشارکتی بدین صورت در کتاب مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی تعریف شده است:

مشارکت کارکنان در برنامه ریزی و کنترل مقدار قابل توجهی از فعالیت های کاری خود، با دانش و قدرت کافی برای تأثیر گذاری بر  فرآیندها و نتایج به منظور دستیابی به اهداف مطلوب.

ارگونومی مشارکتی رویکردی به ماکروارگونومی است و مبتنی براین اصل است که درجه پیشرفت ارگونومی وابسته به میزان مشارکت انسانها در سازمان است.

ارگونومی مشارکتی، مشارکت فعال تمام سازمان در توسعه و اجرای دانش ارگونومی است، و مشخصاً با حمایت کامل مدیریت سازمان انجام می گردد تا اهداف بهبود شرایط محیط کار، و ارتقاء کیفیت و بهره وری حاصل گردد. یکی از ویژگی های ارگونومی مشارکتی این است که کارکنان بتوانند ارگونومی را به عنوان یک دانش و تکنولوژی فراگیرند و از آن برای حل مشکلات محیط کار استفاده کنند. در سال های اخیر، گرایش قابل توجهی به سمت ارگونومی مشارکتی ایجاد شده که بخشی از آن به دلیل زمینه های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است.

ارگونومی مشارکتی تاکنون به خوبی در میان ارگونومییست ها و متخصصان مهندسی عوامل انسانی شناخته شده است. این نگرش ابتدا توسط نورو و ایمادا (Emada & Nouro) ارائه گردید. از آنجا که بهبود مداوم در سازمان بدون مشارکت همه نیروهای درگیر در سازمان امکان پذیر نیست و مدیریت به تنهایی توان و امکان ارزیابی تمام فعالیت ها را در سازمان ندارد، جلب مشارکت همه به منظور ایجاد و بهبود در سازمان ضروری است و انجام شدن این مهم باعث احساس مالکیت نسبت به کار، شکوفا شدن خلاقیت ها و ارائه پیشنهادات می شود. در ارگونومی مشارکتی با معرفی و آموزش دانش کاربردی ارگونومی به همه افراد، کارکنان با استفاده از این دیدگاه جدید و با عطف به تجربه های شغلیشان قادر می شوند پیشنهادات مناسب، عملی و ساده (بدون هزینه و کم هزینه) برای بهبود سازمان و شرایط محیط کار ارائه کنند.

فالک و همکاران، ۲۰۱۰ یک سری از مطالعات موردی در صنعت تولید ولوو (از جمله فرآیندهای مهندسی خودرو، کارخانه مونتاژ خودرو، و ردیابی کیفیت خودرو در بازار) انجام شده است. رابطه بین شرایط نامناسب ارگونومی فیزیکی و خطاهای کیفیت در هر سه فاز پیدا شد. از ۳۵۲ مورد از مشکلات کیفیت در مرحله مهندسی ساخت و تولید برای سه مدل ماشین جدید ، ۲۳.۵ درصد مربوط به مشکلات ارگونومیک شد.

Richardson & Hint در سال ۱۹۹۴ استفاده از ارگونومی مشارکتی را در پروژه های مدیریت ریسک برای اختلالات اسکلتی عضلانی مطرح کردند و از آن سال به بعد استراتژی های ارگونومی مشارکتی در دامنه وسیعی از صنایع به کار برده شده است.

فریچه و همکاران در یک مطالعه در سال (۲۰۱۴) در میان ۶۲۳ مونتاژ کار در صنعت خودروی آلمان انجام شده است. نتایج نشان داد که به طور کلی خطاها ۸۰ با بیشتر شدن حجم کار فیزیکی افزایش یافته است. حجم کار فیزیکی ریسک خطا را ۳.۶۶ و لغزش ها ۲.۴۴ افزایش داشته است. این مطالعه نشان می دهد که ارگونومی محیط کار و کار تیمی ممکن است به جبران خطرات بهره وری در اثر افزایش سن نیروی کار در صنایع تولیدی کمک کند. نتایج تایید کرد که کارکنان مسن تر از غیبت طولانی رنج می برند. در عین حال، عملکرد شغلی آنها به طور کلی کاهش می یابد. همچنین نتایج نشان داد که بهره وری بسیار بیشتر از شرایط کار ارگونومی از پیری تحت تاثیر قرار دارد. حجم کار فیزیکی به شدت با غیبت طولانی مدت و خطاهای مونتاژ همراه است. بنابراین، طراحی خوب ارگونومی منجر به حفظ توانایی کار کارکنان مسن تر و افزایش کیفیت تولید می شود.

بر اساس مطالعه سیلوراستاین و همکاران در سال ۲۰۰۱، دو مورد تجربه متا آنالیز نشان داد که برخی از عوامل خطر جسمی، از جمله پوسچر نامطلوب بدن، حرکات تکراری دست و بلند کردن اجسام سنگین، منجر به توسعه WRMSDs می شود و بالعکس، مطالعات صنایع مختلف نشان می دهد که بهبود ارگونومی WRMSDs و غیبت ناشی از آن را کاهش می دهد.

Norbert ،Bruder و Toledo در سال (۲۰۱۲) نشان داد که پوسچر نامطلوب منجر به بسیاری از نقص کیفیت، مانند نشتی، کلیپ های شل، فراموشی بستن پیچ ،از جمله در سطح تولید (زمان چرخه، بازسازی و ضایعات)، سطح کسب و کار (کیفیت و بهره وری)، و سطح اپراتورها (سلامت و عملکرد)، می شود بنابراین پیشنهاد شد که تحت تاثیر ارگونومی فیزیکی است. و تخمین زده است که، بسته به نوع صنعت، ارگونومی در چنین مدل می تواند ۲۰ صرفه جویی کنید.

ویرا و همکاران (۲۰۱۲) با یکپارچه سازی یک سیستم تولید در یک شرکت خودروسازی در برزیل. این سیستم در ابتدا شامل ۵s، مهارت، استاندارد، کایزن، اندازه گیری زمان، کنترل کیفیت، مدیریت عملکرد منابع، فقط در زمان و دستورالعمل های مدیریت بود. محققان سپس ارگونومی را به این سیستم اضافه کردند. آنها دریافتند که درصد خودروهای بدون نیاز به دوباره کاری از ۴۸ به ۷۸ بعد از ادغام ارگونومی افزایش یافته است. همچنین کاهش غیبت و حوادث و افزایش بهره وری نیز همراه بود.

تون، Lehr و Bierwirth (2011) در بررسی با پرسشنامه در ۵۵ صنعت خودرو در آلمان. نشان داد که اجرای یک رویکرد ارگونومیک در صنایع تولیدی نیاز به توسعه درک مدیران در مورد تاثیر ارگونومی در کیفیت تولید دارد.

در پژوهش معتمدزاده، به منظور بهبود شرایط محیط کار، کیفیت و بهره وری، یک مدل مداخله ای بر مبنای تعهد مدیریت ارشد، مشارکت کارگران، تمرکز بر بهبودهای کم هزینه و یا بدون هزینه و توانمند سازی کارگران با بهره گیری از استراتژی آموزش پی ریزی گردید.

در مطالعه ناصر صدر ابرقویی با عنوان مداخلات ارگونومی جامع برای بهبود شرایط ارگونومیک مطالعه موردی: کارخانه تولید قطعات یدکی خودرو که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انجام شده است نتایج نشان داد که مداخلات ارگونومی جامع، منافع مستقیم و غیرمستقیم مثل راه حل های کم هزینه یا بدون هزینه برای حل مشکلات، ایجاد یک محیط بهبود مستمر و فعال، افزایش انگیزه کارکنان در مشارکت و نوآوری در حل مشکلات، تمایل بیشتر به تفکر برای ارائه ایده های جدید، ارتباطات بهتر بین مسئولین و کارکنان، افزایش توانمندی و سطح دانش عمومی شاغلین را به دنبال داشته است.

سرمایه گذاری یک بار در زمینه عوامل انسانی و یا ارگونومی، به طور قابل توجهی منجر به بازگشت هزینه های پرسنلی، از جمله آموزش، در محدوده زمانی معین می شود. این موضوع در سیستم پرسنل و گزینش و آموزش منعکس می شود.

برنامه های کاربردی ارگونومی، که برای طراحی محصول و یا عملیات در یک سازمان استفاده می شود می تواند از طیف گسترده ای از هزینه های مرتبط با منابع انسانی، جلوگیری کند.

محمدعلی برزگری

فارغ التحصیل کارشناس مهندسی بهداشت حرفه ای از دانشگاه شهید بهشتی تهران و دانشجوی ارشد ارگونومی دانشگاه یزد

دیدگاهتان را بنویسید

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا