این دانش شامل سه زمینه اصلی در فضای پژوهشی است: ارگونومی فیزیکی، شناختی و سازمانی.
هر یک از این سه زمینه اصلی زیر شاخه های متعددی دارند. شاخه های تخصصی در زمینه ارگونومی فیزیکی ممکن است شامل ارگونومی بصری هم باشد. شاخه های تخصصی موجود در زمینه ارگونومی شناختی می تواند شامل قابلیت استفاده و تعامل انسان و کامپیوتر و تجربیات کاربردی در این زمینه باشد. برخی شاخه های دیگر ارگونومی شامل ارگونومی محیط زیست، مربوط به تعامل انسان با محیط زیست است که به واسطه آب و هوا، دما، فشار و نور مشخص می شود. عوامل انسانی در ایمنی بزرگراه ها برای درک امکانات بزرگراه ها و توانایی کسانی که از جاده ها و بزرگراه ها استفاده می کنند، شامل رانندگان اتومبیل و کامیون ها، عابران پیاده، دوچرخه سوارها و…، به کار می رود. از این دانش می توان برای طراحی جاده ها و خیابان های ایمن تر و کاهش برخورد ترافیکی استفاده کرد. در چهل و چهار درصد از تصادفات مرگبار در ایالات متحده خطای راننده به عنوان عامل اصلی شناخته شده است، بنابراین با تکیه بر اطلاعات به دست آمده از ارگونومی محیطی می توان جاده هایی بهتر دارای علائم راهنمایی کارآمد تر طراحی کرد که بتوانند به راننده کمک کنند تا در لحظه تصمیم بهتری بگیرد و این یک مثال برای ارگونومی است.
اصطلاحات جدید همیشه در همه زمینه ها تولید می شوند. به طور مثال اصطلاح «مهندسی کیفیت» ممکن است به یک مهندس عوامل انسانی که تخصصش در زمینه سنجش میزان کاربری افراد و امکانات است اطلاق شود. هر چند نام ها همیشه تغییر می کنند ولی متخصصان ارگونومی همیشه با درکی درست از عوامل انسانی به طراحی تجهیزات، سیستم ها و روش های کار برای بهبود شرایط کار و آسایش، سلامتی، ایمنی و بهره وری هر چه بیشتر می پردازند.
مطابق بیانیه انجمن بین المللی ارگونومی (IEA)، حوزه های تخصصی مختلفی در این عرصه تعریف شده است که در ادامه به توضیح آن ها خواهیم پرداخت.
ارگونومی فیزیکی (Physical Ergonomics)
ارگونومی فیزیکی مربوط به آناتومی انسان و برخی از خصوصیات تن سنجی، فیزیولوژیکی، زیست مکانیکی و فعالیت بدنی است. اصول ارگونومی فیزیکی به طور گسترده ای در طراحی محصولات مصرفی و صنعتی برای بهینه سازی عملکرد و پیشگیری یا درمان اختلالات مربوط به کار یا کاهش آسیب ها و اختلالات اسکلتی-عضلانی حاد و مزمن، مورد استفاده قرار می گیرد. عوامل خطرساز مانند فشارهای موضعی و محیط کاری کم تحرک می تواند منجر به صدمات بسیاری شود.
هدف اصلی ارگونومی فیزیکی، افزایش راحتی و کاهش درد و اختلالات اسکلتی عضلانی می باشد. به همین دلیل است که در طراحی یک سیستم، تلاش های فیزیکی را کاهش داده و توانایی های انسان را تعریف می کند. این شاخه از دانش ارگونومی همچنین تأثیر عوامل فیزیکیِ محیطی (مانند گرما، نور، صدا و لرزش) را بر کارائی و عملکرد افراد، مورد بررسی قرار می دهد.
ارگونومی شناختی (Cognitive Ergonomics)
بسیاری از افراد در پاسخ به سوال ارگونومی چیست به توصیف ارگونومی فیزیکی بسنده می کنند. اما ارگونومی انواع دیگری نیز دارد که به همان اندازه مهم است. ارگونومی شناختی مربوط به فرایندهای ذهنی مانند درک، حافظه، استدلال و پاسخ حرکتی است. این عوامل بر تعاملات بین انسان و سایر عناصر یک سیستم تاثیر می گذارند. مباحث مرتبط شامل بار ذهنی، فشار تصمیم گیری، عملکرد حرفه ای، قابلیت اطمینان انسانی، استرس کاری و آموزش های شغلی است. این موارد ممکن است مربوط به سیستم تعامل انسان و کامپیوتر هم باشند. مطالعات اپیدمیولوژیک ارتباط مستقیمی بین زمانی که فرد بی تحرک می گذراند و عملکردهای شناختی او، مانند از بین رفتن شادابی و ایجاد افسردگی را نشان می دهند.
موضوعات مرتبط در این زمینه عبارتند از: بار کاری ذهنی (mental workload)، تصمیم گیری (decision making)، تعامل انسان و کامپیوتر (human-computer interaction)، قابلیت اطمینان انسان (human reliability)، استرس شغلی و آموزش.
ارگونومی سازمانی (Organizational ergonomics)
برای تکمیل پاسخ به سوال ارگونومی چیست باید به ارگونومی سازمانی اشاره کرد. ارگونومی سازمانی مربوط به بهینه سازی سیستم های اجتماعی-فنی، از جمله ساختارهای سازمانی، سیاست ها و فرایندهای آن ها است. موضوعات مرتبط شامل ارتباطات، مدیریت منابع انسانی، برنامه ریزی کار و سیستم های کاری، برنامه ریزی زمان کار، مدیریت کارهای گروهی، طرح های مشارکتی، ارگونومی جامعه، تعاونی ها، طرح ریزی مشاغل جدید، کارگروه های مجازی، دورکاری و مدیریت کیفیت کار است.
موضوعات مرتبط در این زمینه عبارتند از: ارتباطات، سازمان کار، طراحی شغل، طراحی زمان های کاری، کار تیمی (teamwork)، طراحی مشارکتی (participatory design)، ارگونومی جامعه، همکاری، سازمان های مجازی، فرهنگ سازمانی و مدیریت کیفیت.
به این حیطه ی ارگونومی، ماکروارگونومی نیز اطلاق می گردد.
انواع دیگر ارگونومی:
انواع دیگری از ارگونومی نیز با توجه به ویژگی های انسانی و ویژگی های تعامل انسان با محیطش وجود دارد که عبارتند از:
ارگونومی مفهومی (conceptual ergonomics)، ارگونومی سیستم (system ergonomics)، ارگونومی اصلاحی (corrective ergonomics)، ارگونومی نرم افزار (software ergonomics) و ارگونومی سخت افزار (hardware ergonomics)
در سالهای اخیر نیز زیر شاخه های دیگری چون ارگونومی قانونی، ورزشی، تفریحی، توانبخشی و غیره در بستر دانش ارگونومی تعریف و زمینه ساز انجام تحقیقات گسترده تر گردیده اند.
