در دنیای پرشتاب و تکنولوژی محور امروزی، تضمین یک محیط کاری ایمن و سازنده ضروری است. یکی از جنبه های کلیدی دستیابی به این مورد، درک و رسیدگی به خطرات ارگونومیکی است. ارگونومی با هدف بهینه سازی سلامت و عملکرد بر رابطه بین افراد و محیط کار آنها تمرکز دارد.

این راهنمای جامع ۱۵ خطر ارگونومیکی که معمولاً در محل کار یافت می شود را بررسی می کند و اقدامات کنترلی مؤثر برای کاهش تأثیر آنها را مورد بحث قرار می دهد. از طراحی و ارتفاع ضعیف ایستگاه کاری گرفته تا بلند کردن مکرر، سطوح لغزنده و موارد دیگر، خطرات بالقوه ای را که می تواند منجر به ناراحتی، صدمات و کاهش بهره وری شود را کشف خواهیم کرد.

درک خطرات ارگونومیک تنها اولین قدم است. ما همچنین بینشی در مورد اقدامات کنترلی مختلف برای ایجاد یک محیط کار ایمن و سالم ارائه خواهیم داد. این اقدامات شامل کنترل‌های مهندسی است که جنبه‌های فیزیکی فضای کاری را اصلاح می‌کند، کنترل‌های اداری که تغییراتی را در شیوه‌ها و سیاست‌های کاری ایجاد می‌کند، و استفاده از تجهیزات حفاظت شخصی (PPE).

با اجرای اقدامات کنترلی مناسب، کسب‌وکارها می‌توانند رفاه و عملکرد کارکنان خود را افزایش دهند، خطر آسیب‌های ناشی از کار را کاهش دهند و به طور کلی یک محیط کاری پربارتر ایجاد کنند.

خطرات ارگونومی

خطرات ارگونومیک عوامل محیطی فیزیکی هستند که می توانند به سیستم اسکلتی عضلانی آسیب برسانند. آن‌ها شامل هر کاری می‌شوند که شما را ملزم به انجام حرکاتی می‌کند که فشار زیادی بر بدن شما، به ویژه عضلات و مفاصل شما وارد می‌کند. در اینجا خلاصه ای از خطرات ارگونومیکی آورده شده است:

۱- طراحی ایستگاه کاری و ارتفاع

اهمیت طراحی ایستگاه کاری و ارتفاع مناسب را نمی توان اغراق کرد. یک ایستگاه کاری با ساختار مناسب، بهره‌وری افراد را بهینه می‌کند و در عین حال اطمینان می‌دهد که سلامت فیزیکی آنها به خطر نمی‌افتد. هنگامی که یک ایستگاه کاری خیلی بلند یا خیلی پایین است، نیاز به اتخاذ وضعیت های نامناسب مانند خم شدن کمر و خم شدن گردن دارد. سیستم اسکلتی عضلانی تحت فشار قابل توجهی است، به ویژه کمر، گردن و شانه ها. با گذشت زمان، این وضعیت های غیر طبیعی می تواند منجر به اختلالات اسکلتی- عضلانی مزمن شود.

علاوه بر این، یک ایستگاه کاری با طراحی ناکافی ممکن است فضای کافی برای حرکت آزاد نداشته باشد و این موضوع را تشدید می کند. طراحی بهینه ایستگاه کاری باید وظایف محوله، ابزار و تجهیزات مورد استفاده و ویژگی های فیزیکی شخصی که از آن استفاده می کند را در نظر بگیرد. با تنظیم ارتفاع و چیدمان سطوح کار، تهیه صندلی های قابل تنظیم و اطمینان از فضای کافی برای حرکت، می توان از فشار بی مورد بر روی عضلات و مفاصل جلوگیری کرد.

۲- نورپردازی

نور در هر محیط کاری نقش اساسی دارد. نور ناکافی یا بیش از حد بر توانایی انجام کارها تأثیر می گذارد. نور ضعیف می تواند باعث خستگی چشم، سردرد و خستگی بدنی شود که منجر به کاهش بهره وری و احتمال بالاتر خطا می شود. علاوه بر این، نور ناکافی اغلب منجر به اتخاذ وضعیت‌های جبرانی برای بهتر دیدن می‌شود، مانند خم شدن به جلو یا خیره شدن، که به نوبه خود باعث کشیدگی گردن و کمر می‌شود.

از طرف دیگر، نور بیش از حد روشن می تواند باعث تابش خیره کننده در صفحه نمایش شود و دوباره منجر به خستگی و ناراحتی چشم شود. طراحی نور مناسب ماهیت کار و الزامات بصری مربوطه را در نظر می گیرد. این شامل انتخاب منابع نور مناسب، اطمینان از توزیع یکنواخت و ارائه گزینه هایی برای تنظیم روشنایی بر اساس ترجیحات فردی است. نور طبیعی باید تا حد امکان به حداکثر برسد، زیرا نشان داده شده است که باعث بهبود خلق و خو و بهره وری می شود.

۳- سر و صدا

تاثیر سر و صدا بر رفاه و بهره وری کارکنان چند وجهی است. در یک محیط کاری پر سر و صدا، کارمندان ممکن است برای تمرکز، برقراری ارتباط و انجام وظایفی که نیاز به توجه دقیق دارند، مشکل پیدا کنند. قرار گرفتن مداوم در معرض سطوح بالای سر و صدا می تواند منجر به افزایش سطح استرس شود که به مرور زمان می تواند بر سلامت روان تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض سطوح بیش از حد صدا می تواند منجر به کاهش شنوایی ناشی از سر و صدا شود که یک وضعیت دائمی و غیرقابل برگشت است. چنین آسیب شنوایی می تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد.

فراتر از افت شنوایی، سر و صدا یک عامل استرس زا شناخته شده است که به دلیل استرسی که بر بدن وارد می کند، می تواند به بیماری های قلبی عروقی کمک کند. کارفرمایان باید از طریق طراحی مناسب فضای کاری، استفاده از مواد کاهنده سر و صدا و تهیه تجهیزات حفاظت فردی در مواقع ضروری تلاش کنند تا سطح سر و صدا را به حداقل برسانند. علاوه بر این، ایجاد فضاهای آرام که در آن کارکنان می توانند برای تمرکز روی کارها یا استراحت عقب نشینی کنند، می تواند مفید باشد.

۴- صفحه کلید و مانیتور بد قرار داده شده است

قرار دادن صحیح کیبوردها و مانیتورها برای جلوگیری از آسیب های فشاری مکرر ضروری است. وقتی صفحه کلیدها خیلی بالا، خیلی پایین یا خیلی دور قرار می گیرند، نیاز به کشش و فشار مچ ها و بازوها دارد. این می تواند منجر به شرایطی مانند سندرم تونل کارپال شوند. همچننی مانیتورهایی که در ارتفاعات یا فواصل نامناسب قرار می گیرند، گردن را در موقعیت های غیر طبیعی قرار می دهند.

مانیتورهایی که خیلی پایین هستند باعث می شوند فرد برای مدت طولانی به پایین نگاه کند، در حالی که مانیتورهایی که خیلی بالا هستند می توانند به مدت طولانی به بالا نگاه کنند – هر دو موقعیت گردن را تحت فشار قرار می دهند. این شرایط می تواند باعث درد مزمن شود، دامنه حرکتی را کاهش دهد و بر بهره وری و کیفیت زندگی تاثیر بگذارد. یک ارزیابی ارگونومیک باید اطمینان حاصل کند که صفحه کلید و مانیتور به گونه ای قرار گرفته اند که مچ دست خنثی باشد و بالای صفحه نمایش مانیتور هم سطح چشم باشد.

۵- کار کم تحرک

فرهنگ کار مدرن اغلب شامل دوره‌های طولانی نشستن است که به دلیل اثرات مضر آن بر سلامت، «سیگار کشیدن جدید» نامیده می‌شود. رفتار بی تحرک منجر به آتروفی عضلانی، به ویژه در پاها و باسن می شود. همچنین سوخت و ساز بدن را کاهش داده و خطر ابتلا به چاقی، دیابت و بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد. علاوه بر این، نشستن طولانی مدت، به ویژه روی یک صندلی غیر ارگونومیک، می تواند باعث کمردرد و فشار به ساختارهای ستون فقرات شود.

کارفرمایان باید محیط کاری فعال تر را از طریق میزهای قابل تنظیم، استراحت های منظم برای حرکات کششی و ترویج جلسات پیاده روی تشویق کنند. علاوه بر این، آموزش کارکنان در مورد اهمیت تغییرات وضعیتی و حرکت کلیدی است.

۶- سطوح لغزنده

در محل های کار ممکن است اهمیت کف ضدلغزش را نادیده بگیرند. با این حال، سطوح لغزنده یکی از دلایل اصلی آسیب های محل کار هستند. سقوط از یک سطح لغزنده می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و پیامدهای بالقوه ای از جمله رگ به رگ شدن، شکستگی یا حتی صدمات سر را به همراه داشته باشد. چنین حوادثی نه تنها بر رفاه کارکنان تأثیر می گذارد، بلکه می تواند منجر به از دست دادن بهره وری و بار مالی بر روی فرد و سازمان شود.

کارفرمایان باید اطمینان حاصل کنند که کف‌ها تمیز و خشک نگه داشته می‌شوند، نشت‌ها به سرعت برطرف می‌شوند و در صورت لزوم از تشک‌ها یا سطوح غیر لغزنده استفاده می‌شود. علاوه بر این، ارتباط شفاف در مورد خطرات احتمالی لغزش و آموزش کارکنان در مورد شیوه های ایمن می تواند به کاهش چنین حوادثی کمک کند.

۷- چیدمان تجهیزات و فعالیتها

چیدمان تجهیزات در یک فضای کاری اغلب جنبه ای از ارگونومی است که نادیده گرفته می شود. چیدمان مناسب مستلزم به حداقل رساندن خم شدن برای دستیابی به تجهیزات، پیچش و خمش و یا سایر حرکات ناهنجار است. تجهیزاتی که در مناطق دور از دسترسی قرار می گیرند یا نیاز به حرکات تکراری یا نیرومند دارند، فشار عضلانی اسکلتی و خطر آسیب را افزایش می دهد. این به نوبه خود می تواند منجر به درد مزمن، کاهش تحرک و اختلال در توانایی انجام وظایف کاری شود.

علاوه بر این، چیدمان های ناکارآمد می توانند بهره وری را کاهش دهند زیرا زمان و تلاش بیشتری برای انجام وظایف اساسی مورد نیاز است. کارفرمایان باید اطمینان حاصل کنند که چیدمان تجهیزات مناسب است، حرکت را به حداقل می رساند و بر اساس نیازهای خاص هر کارمند تنظیم می شود. علاوه بر این، عملکرد تجهیزات باید از نظر طراحی ارگونومیک ارزیابی شود تا اقدامات تکراری یا نیازمند قدرت بدنی به حداقل برسد.

۸- کابل های درهم

در فضای کاری مدرن، کابل ها همه جا وجود دارند، اما اگر به درستی مدیریت نشوند، می توانند خطرات قابل توجهی ایجاد کنند. کابل‌هایی که در سطح زمین یا در مناطق پرترافیک پخش می‌شوند، منظره نامناسبی ایجاد می کنند و خطر زمین خوردن را به همراه دارند. هنگامی که یک کارمند از روی کابل عبور می کند، خطر سقوط و حرکات ناگهانی و ناخوشایند را تهدید می کند که می تواند منجر به کشیدگی عضلات و مفاصل شود. این می تواند منجر به آسیب فوری یا ایجاد مشکلات مزمن اسکلتی عضلانی شود.

علاوه بر این، یک حادثه و سقوط می تواند اثرات روانی داشته باشد و باعث شود کارکنان در محیط کار خود احساس امنیت کمتری کنند. راه حل های مدیریت کابل باید برای سازماندهی و دور نگه داشتن کابل ها از درسترس به کار گرفته شود. این می تواند شامل اتصالات کابلی، مجراها یا سینی هایی باشد که کابل ها را از زمین دور نگه می دارد.

۹- صندلی های نامناسب

یک صندلی ارگونومیک برای کسانی که بیشتر روز کاری خود را نشسته می گذرانند ضروری است. صندلی‌ای که پشتیبانی و قابلیت تنظیم لازم را ارائه نمی‌کند، می‌تواند منجر به وضعیت نامناسب بدن شود که می‌تواند به مرور زمان باعث کمردرد، کشیدگی گردن و سایر مشکلات اسکلتی-عضلانی شود. علاوه بر این، نشستن روی یک صندلی نامناسب می تواند تمرکز و بهره وری را کاهش دهد.

یک صندلی ارگونومیک باید دارای ارتفاع قابل تنظیم، عمق صندلی و حمایت کمری باشد تا انحنای طبیعی ستون فقرات را در خود جای دهد. علاوه بر این، باید دارای دسته های قابل تنظیم برای حمایت از بازوها و کاهش فشار بر روی شانه ها و گردن باشد. کارفرمایان باید صندلی هایی را در اولویت قرار دهند که این معیارها را برآورده کنند و به کارکنان آموزش دهند تا آنها را مطابق با نیازهایشان تنظیم کنند.

۱۰- بلند کردن مکرر بار

کارهایی که شامل بلند کردن اجسام، به ویژه آنهایی که سنگین یا حجیم هستند، معمولاً باعث صدمات در محل کار می شوند. بلند کردن به مقدار قابل توجهی نیرو نیاز دارد که می تواند به کمر، شانه ها و پاها فشار وارد کند. بلند کردن مکرر، به خصوص با فرم نامناسب، می تواند منجر به آسیب های حاد مانند رگ به رگ شدن یا شرایط مزمن مانند فتق دیسک شود.

آموزش کارمندان در مورد تکنیک های بلند کردن مناسب ضروری است. این شامل خم شدن در زانوها، نزدیک نگه داشتن بار به بدن و اجتناب از پیچش در حین بلند کردن بدن است. بعلاوه، در صورت امکان باید وسایل کمکی مکانیکی برای به حداقل رساندن تلاش فیزیکی مورد نیاز ارائه شود. همچنین برای شناسایی و کاهش خطرات مرتبط با وظایف بلند کردن، ارزیابی‌های ریسک منظم باید انجام شود.

۱۱- حرکات نامناسب

انجام کارهایی که شامل حرکات ناخوشایند مانند چرخش و خم شدن است، می تواند به طور قابل توجهی سیستم اسکلتی عضلانی را تحت فشار قرار دهد. هنگامی که این حرکات، تکراری یا شامل نیرو باشد، خطر آسیب افزایش می یابد. برای مثال، کارگری که به طور مکرر دستش را پشت سر می‌گذارد یا برای گرفتن وسایل می‌پیچد، ممکن است دچار درد مزمن کمر یا شانه شود.

علاوه بر این، این حرکات ممکن است باعث آسیب هایی مانند کشیدگی عضلات یا رگ به رگ شدن رباط شود. ارزیابی فضای کاری و طراحی وظایف برای به حداقل رساندن ضرورت این حرکات بسیار مهم است. تنظیم ارتفاع قفسه، تهیه ابزارهایی با دسته های بلندتر و آموزش می تواند به کاهش خطرات مرتبط با حرکات ناشیانه کمک کند.

۱۲- ارتعاش

کارگرانی که به طور منظم از ابزار یا ماشین آلات ارتعاشی استفاده می کنند در معرض خطر ابتلا به سندرم لرزش دست و بازو (HAVS) هستند. این بیماری که با طیف وسیعی از علائم از جمله سوزن سوزن شدن، از دست دادن حس و در موارد شدید، از دست دادن عملکرد انگشت مشخص می شود، در اثر آسیب به عروق خونی، اعصاب و مفاصل دست و بازو به دلیل قرار گرفتن مکرر در معرض ارتعاش ایجاد میشوند.

اقدامات برای کاهش این خطر شامل تهیه دستکش های ضد لرزش، اطمینان از نگهداری خوب ماشین آلات برای کاهش سطح ارتعاش و محدود کردن مدت زمان قرار گرفتن در معرض ابزارهای ارتعاشی است.

۱۳- درجه حرارت بالا یا پایین

کار در محیط هایی با دمای بسیار زیاد، چه بسیار گرم یا سرد، می تواند به سیستم اسکلتی عضلانی و سلامت عمومی آسیب برساند. محیط های سرد می توانند جریان خون را کاهش دهند و باعث سفتی عضلات و افزایش خطر کشیدگی و رگ به رگ شدن شوند. در مقابل، محیط های گرم می تواند منجر به خستگی، کاهش قدرت عضلانی و افزایش خطر بیماری های مرتبط با گرما شود. برای کاهش این خطرات، کارفرمایان باید لباس مناسب تهیه کنند، اجازه استراحت های مکرر را بدهند و اطمینان حاصل کنند که فضای کار به خوبی تهویه شده و در صورت لزوم گرم می شود.

۱۴- استرس تماسی

کارهایی که شامل تکیه دادن به سطوح سخت یا اعمال فشار مستقیم به قسمت‌های بدن می‌شود، می‌تواند منجر به آسیب‌هایی مانند کبودی، زخم فشاری یا آسیب عصبی شود. به عنوان مثال، یک کارگر خط مونتاژ که به یک سطح سخت تکیه می دهد ممکن است ناراحتی، درد یا بی حسی را تجربه کند. کارفرمایان باید برای سطوحی که کارمندان ممکن است به آنها تکیه دهند، پد تهیه کنند و به کارکنان در مورد اهمیت جابجایی مرتب موقعیت ها آموزش دهند.

۱۵- اعمال تلاش یا زور بیش از حد

مشاغلی که نیاز به اعمال سطوح بالایی از نیروی فیزیکی دارند، به طور قابل توجهی سیستم اسکلتی عضلانی را تحت فشار قرار می دهند. هل دادن، کشیدن یا حمل اجسام سنگین بدون کمک مکانیکی یا تکنیک مناسب می‌تواند منجر به آسیب‌های حاد مانند رگ به رگ شدن، کشیدگی یا آسیب‌های مزمن مانند دژنراسیون مفصل شود. کارفرمایان باید وظایف را برای نیازهای نیرو ارزیابی کنند و استراتژی هایی مانند استفاده از تجهیزات مکانیکی، استراتژی های بلند کردن تیمی، یا طراحی مجدد وظایف را برای کاهش سطح نیروی مورد نیاز اجرا کنند.

اقدامات کنترل خطرات ارگونومی مختلف

کنترل خطرات ارگونومیک برای حفظ یک محیط کار ایمن و سازنده ضروری است. سه معیار اصلی کنترل وجود دارد: کنترل های مهندسی، کنترل های مدیریتی و تجهیزات حفاظت فردی  (PPE)

۱. کنترل های مهندسی

اینها شامل تغییرات فیزیکی در محل کار یا شغل است که خطر را کاهش یا حذف می کند. آنها موثرترین روش کنترل هستند که خطر را در منبع آن هدف قرار می دهند. مثالها عبارتند از:

• طراحی مجدد ایستگاه‌های کاری: ایستگاه‌های کاری را، مانند ارتفاع میز یا طراحی صندلی، تنظیم کنید تا متناسب با آنتروپومتری کارگر باشد و چیزها را مرتب کنید تا همه چیز در دسترس باشد.
• استفاده از تجهیزات: ترکیب ابزار یا تجهیزات برای کاهش فشار فیزیکی. به عنوان مثال، استفاده از وسایل کمکی برای جابجایی مواد سنگین می تواند فشار وارده بر کارگران را به حداقل برساند.
• تنظیم شرایط محیطی: تغییر سطح نور، دما یا نویز می تواند فشار و ناراحتی را کاهش دهد.
• طراحی ابزار: استفاده از ابزارهایی با طراحی ارگونومیک که نیروی مورد نیاز را کاهش داده و سطح اصطحکاک دست را بهبود می بخشد، می تواند خطر آسیب دیدگی را کاهش دهد.

۲. کنترل های مدیریتی

کنترل‌های مدیریتی شامل تغییراتی در رویه‌ها، سیاست‌ها یا برنامه‌های کاری است. آنها معمولاً نسبت به کنترل‌های مهندسی کمتر مؤثر هستند، زیرا خطر را از بین نمی‌برند، اما قرار گرفتن در معرض یا احتمال آسیب را کاهش می‌دهند. مثالها عبارتند از:

• تمرین‌های کاری: اجرای روش‌های کار ایمن‌تر، مانند تکنیک‌های بلند کردن مناسب برای کاهش فشار کمر.
• چرخش شغلی: چرخش کارگران در میان چندین شغل با نیازهای فیزیکی متفاوت می تواند مدت زمان قرار گرفتن در معرض خطر خاصی را کاهش دهد.
• برنامه های استراحت: استراحت های منظم می تواند به کارگران اجازه استراحت و بهبودی دهد و بار تجمعی روی بدن آنها را کاهش دهد.
• آموزش: ارائه آموزش در مورد ارگونومی می تواند آگاهی کارکنان را در مورد خطرات احتمالی و شیوه های کار ایمن افزایش دهد.
• سیستم های گزارش اولیه: پیاده سازی سیستمی برای گزارش اولیه علائم می تواند به تشخیص و درمان زودهنگام مشکلات احتمالی کمک کند.

۳. تجهیزات حفاظت فردی (PPE)

PPE آخرین خط دفاعی محسوب می شود و معمولاً با سایر کنترل ها استفاده می شود. این مورد خطر را از بین نمی برد، اما می تواند مانعی بین کارگر و خطر ارگونومیک ایجاد کند. نمونه هایی از PPE برای خطرات ارگونومیک عبارتند از:

• دستکش های ضد لرزش: این دستکش ها را می توان در کارهایی استفاده کرد که شامل ماشین آلات سنگین برای کاهش انتقال ارتعاش به دست ها و بازوها می شود.
• کمربندهای پشتیبانی: کارگران ممکن است هنگام بلند کردن اجسام سنگین از کمربندهای پشتی استفاده کنند تا فشار روی کمر کاهش یابد.
• دستکش های بالشتکی: دستکش های بالشتکی می توانند به توزیع نیروی اعمال شده در ناحیه بزرگتر دست کمک کنند و فشار را در هر نقطه ای کاهش دهند.
• تشک ارگونومیک: کارگرانی که برای مدت طولانی می ایستند ممکن است از تشک ارگونومیک بهره مند شوند که می تواند فشار روی پاها، پاها و کمر را کاهش دهد.

به یاد داشته باشید، اقدامات کنترلی اجرا شده باید با خطرات خاص شناسایی شده در محل کار همسو باشد و اغلب، ترکیبی از اقدامات فوق برای کنترل موثر خطرات ارگونومیک ضروری است.

نتیجه

در نتیجه، درک و رسیدگی به خطرات ارگونومیک در محیط کار برای ایجاد یک محیط امن، سالم و سازنده بسیار مهم است. کسب و کارها می توانند با شناسایی و کاهش خطرات ارگونومیکی ۱۵ مورد بحث ما، مانند طراحی ضعیف ایستگاه کاری، بلند کردن مکرر، سطوح لغزنده و غیره، خطر صدمات و اختلالات اسکلتی عضلانی را به میزان قابل توجهی کاهش دهند.

اجرای ترکیبی از کنترل‌های مهندسی، کنترل‌های مدیریتی، و اقدامات تجهیزات حفاظت فردی (PPE) به یک رویکرد جامع برای ایمنی ارگونومیک اجازه می‌دهد. با اولویت دادن به رفاه و آسایش کارکنان، سازمان ها نه تنها می توانند بهره وری را افزایش دهند، بلکه می توانند فرهنگ کاری مثبتی را که برای سلامت و ایمنی نیروی کار ارزش قائل است، تقویت کنند.

منبع:

https://www.hseblog.com/ergonomics-hazards/